Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

to set forth

  • 1 pōnō

        pōnō posuī (posīvērunt, C.), positus, ere    [for * posino; old praep. port- (pro) + sino], to put down, set down, put, place, set, fix, lay, deposit: tabulas in aerario, Cs.: castra iniquo loco, pitch, Cs.: tabulas in publico, deposit: collum in Pulvere, H.: in possessionem libertatis pedem ponimus: in Prytaneum vasa aurea, L.: omnia pone feros in ignes, O.: ubi pedem poneret habere, might set his foot: posito genu, kneeling, O.: num genu posuit? Cu.: ova, O.: fetum, give birth to, Ph.—Of troops and guards, to place, post, set, station, fix: praesidium ibi, Cs.: insidias contra Pompei dignitatem: Dumnorigi custodes, ut, etc., Cs.— To set up, erect, build: opus, O.: urbem, V.: castella, Ta.: aras, V.: tropaeum, N.— To form, fashion, mould, depict: duo pocula fecit... Orphaeque in medio posuit, V.: nunc hominem nunc deum, H.—Of plants, to set, set out, plant: ordine vites, V.: nefasto (arborem) die, H.—Of wagers or prizes, to offer, propose, promise, lay, stake, wager: pocula fagina, V.: praemium proposuerunt, si quis nomen detulisset, L.— To put out at interest, loan, invest: pecuniam in praedio: dives positis in faenore nummis, H.— To serve, serve up, set forth: posito pavone, H.: positi Bacchi cornua, O.: Da Trebio, pone ad Trebium, Iu.— To lay aside, take off, put down, lay down: veste positā: velamina de corpore, O.: librum: arma, i. e. surrender, Cs.: Nepesinis inde edictum ut arma ponant, L.: positis armis, L.— To lay out, arrange for burial: toro Mortua componar, O.: positum adfati corpus, V.— To lay in the grave, bury, inter: te... patriā decedens ponere terrā, V.: quā positis iusta feruntur avis, O.— To arrange, deck, set in order: suas in statione comas, O.— To subdue, calm, allay, quiet: quo non arbiter Hadriae Maior, tollere seu ponere volt freta, H.—Of winds, to fall, abate: Cum venti posuere, V.—Of an anchor, to cast, fix: ancoris positis, L.—Fig., to set, place, put, lay, bring: pone ante oculos laetitiam senatūs: se in gratiā reconciliatae pacis, L.: in laude positus: illa in conspectu animi: cum in mentem venit, ponor ad scribendum, my name is added to the record.—To put, place, cause to rest: credibile non est, quantum ego in prudentiā tuā ponam, count upon: spem salutis in virtute, Cs.: in te positum est, ut, etc., rests with you.—To lay out, spend, employ, occupy, consume: tempus in cogitatione: diem totum in considerandā causā: totos nos in rebus perspiciendis: itinera ita facit, ut multos dies in oppidum ponat.— To put, place, count, reckon, consider, regard: mortem in malis: inter quos me ipse dubiā in re poni malim, L.: Hoc metuere, alterum in metu non ponere, regard with fear, Poët. ap. C.: ut in dubio poneret, utrum, etc., regarded as doubtful, L.: haec in magno discrimine, attach great importance to, L.: in vitiis poni, be regarded as a fault, N.— To appoint, ordain, make: leges: sunt enim rebus novis nova ponenda nomina, to be applied: Laurentisque ab eā (lauro) nomen colonis, V.: tibi nomen Insano, H.—Of vows or votive offerings, to make, render, pay, consecrate: Veneris (tabellas) in aede, O.: hic funalia, H.: ex praedā tripodem aureum Delphis, N.— To lay down as true, state, posit, fix, assume, assert, maintain, allege: ut paulo ante posui, si, etc.: Verum pono, esse victum eum; at, etc., T.: positum sit igitur in primis, etc.: hoc posito, esse quandam, etc., agreed: id pro certo, L.: rem ipsam.— To cite, set forth, refer to: eorum exempla.— To set forth, represent, describe: Tigellinum, Iu.— To propose, offer, fix upon, set forth: mihi nunc vos quaestiunculam ponitis?: ponere iubebam, de quo quis audire vellet: doctorum consuetudo ut iis ponatur, de quo disputent.— To put away, leave off, dismiss, forego, lay down, surrender: vitia: curas, L.: moras, H.: corda ferocia, V.: ponendus est ille ambitus (verborum), non abiciendus, i. e. to be closed without abruptness.
    * * *
    I
    ponere, posivi, - V
    put, place, set; station; (archaic form of perf. of pono)
    II
    ponere, posui, positus V
    put, place, set; station

    Latin-English dictionary > pōnō

  • 2 profundo

    prō̆-fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a., to pour out or forth, to shed copiously, to cause to flow (class.).
    I.
    Lit.:

    sanguinem suum profundere omnem cupit, dummodo profusum hujus ante videat,

    Cic. Clu. 6, 18:

    sanguinem pro patriā,

    id. Fin. 2, 19, 60; 2, 30, 97:

    vim lacrimarum,

    id. Rep. 6, 14, 14:

    lacrimas oculis,

    Verg. A. 12, 154; Ov. M. 9, 679; 7, 91; Sen. Med. 541:

    sanguinem ex oculis,

    Plin. 10, 60, 79, § 164:

    aquam,

    Plaut. Aul. 2, 4, 29:

    vinum,

    id. Curc. 1, 1, 92:

    vina deo tamquam sitienti,

    Lact. 2, 4, 13; 6, 1, 5:

    aquas sub mensas,

    Plin. 28, 2, 5, § 26. —With se, to burst or gush forth:

    lacrimae se subito profuderunt,

    Cic. Ac. 11, 7, 6.—
    B.
    Transf.
    1.
    To stretch at full length, to prostrate ( poet.):

    cum somnus membra profudit,

    Lucr. 4, 757:

    praecipites profusae in terram,

    id. 6, 744.—Mid.: profusus, abjectus jacens. Pacuvius: profusus gemitu, murmure, stretched at full length, Paul. ex Fest. p. 228 Müll. (Trag. Rel. v. 321 Rib.). —
    2.
    To pour or cast out, bring forth, produce (class.): posticā parte profudit, Lucil. ap. Non. 217, 16:

    (puerum) ex alvo matris natura profudit,

    Lucr. 5, 225:

    sonitus,

    id. 6, 401:

    ignes,

    id. 6, 210:

    omnia ex ore,

    id. 6, 6:

    pectore voces,

    to pour forth, utter, Cat. 64, 202:

    vocem,

    Cic. Tusc. 2, 23, 56:

    clamorem,

    id. Fl. 6, 15; id. Leg. 1, 8, 25:

    voces,

    Cat. 64, 202:

    vitia,

    Suet. Tib. 42:

    dolorem,

    Vop. Aur. 1:

    palmites,

    Col. 5, 5, 17.—
    3.
    With se, to pour forth, rush forth or out; of bees:

    cum se nova profundent examina,

    Col. 9, 3;

    of archers: omnis multitudo sagittariorum se profudit,

    Caes. B. C. 3, 93;

    of luxuriant plants: ea, quae se nimium profuderunt,

    have shot out, sent out shoots, Cic. de Or. 2, 21, 88:

    profundit se supra modum numerus palmitum,

    Col. 7, 24, 4.—
    II.
    Trop., to cast or throw away:

    ventis verba profundere,

    Lucr. 4, 931:

    quae si non profundere ac perdere videbor,

    Cic. Fam. 5, 5, 17.—
    B.
    In partic.
    1.
    To throw away.
    a.
    In a bad sense, spend uselessly; to lavish, dissipate, squander:

    profundat, perdat, pereat,

    Ter. Ad. 1, 2, 54; Cic. Verr. 2, 3, 67, § 155:

    patrimonia,

    id. Cat. 2, 5, 10:

    pecunias in res,

    id. Off. 2, 16, 55.—
    b.
    In a good sense, to spend, sacrifice:

    non modo pecuniam, sed vitam etiam profundere pro patriā,

    Cic. Off. 1, 24, 84.—
    c.
    Esp., of life, to yield, give up:

    animam,

    Cic. Marc. 10, 32:

    si pateretur natura, vel denas animas profundere praestabat in pugnā, quam, etc.,

    Amm. 26, 10, 13:

    spiritum in acie,

    Val. Max. 6, 3, 3.—
    2.
    To pour out, vent; to expend, exert, employ; to set forth, show, explain:

    odium in aliquem,

    Cic. Pis. 7, 16:

    omnes profudi vires animi atque ingenii mei,

    id. Att. 1, 18, 2:

    res universas,

    to set forth, explain, id. Ac. 2, 27, 87.—
    3.
    With se, to pour itself forth, i. e. to rush forth, break out:

    voluptates cum inclusae diutius, subito se nonnumquam profundunt atque eiciunt universae,

    Cic. Cael. 31, 75:

    si totum se ille in me profudisset,

    had wholly poured himself out to me, had been liberal, id. Att. 7, 3, 3:

    in questus flebiles sese in vestibulo curiae profuderunt,

    Liv. 23, 20, 5.—Hence, prŏ-fūsus, a, um, P. a.
    A.
    Lit., spread out, extended, hanging down (ante- and postclass.):

    cauda profusa usque ad calces,

    Varr. R. R. 2, 5.— Comp.:

    equi coma et cauda profusior,

    longer, Pall. 4, 13.—
    B.
    Trop.
    1.
    Lavish, extravagant, profuse (class.; cf.

    prodigus): perditus ac profusus nepos,

    Cic. Quint. 12, 40:

    reus,

    id. Verr. 2, 1, 7, § 20.—With gen.:

    alieni appetens, sui profusus,

    lavish of his own, Sall. C. 5, 4.—With in and abl.:

    simul ad jacturam temporis ventum est, profusissimi in eo, cujus unius honesta avaritia est,

    Sen. Brev. Vit. 3, 2.—Of things abstr. and concr.:

    profusis sumptibus vivere,

    Cic. Quint. 30, 93:

    profusa luxuria in aedificiis,

    Vell. 2, 33, 4.—
    2.
    In a good sense, liberal ( poet.):

    mens profusa,

    Stat. S. 3, 1, 91:

    homo,

    Mart. 8, 38, 11.—
    3.
    Costly, expensive:

    amare profusas epulas,

    Cic. Mur. 36, 76:

    convivia,

    Suet. Tit. 7.—
    4.
    Immoderate, excessive, extravagant:

    profusa hilaritas,

    Cic. Tusc. 4, 7, 15:

    genus jocandi,

    id. Off. 1, 29, 103:

    cupido,

    Tac. H. 1, 52.— Sup.:

    profusissima libido,

    Suet. Claud. 53.— Adv.: prŏfūsē.
    1.
    Lit., lavishly, extravagantly, profusely (post-Aug.):

    aedes profuse exstructa,

    at an immoderate expense, Suet. Aug. 72.— Sup.:

    festos et solemnes dies profusissime celebrabat,

    Suet. Aug. 75.—
    2.
    Trop.
    a.
    In disorder, confusedly:

    consul obstitit profuse tendentibus suis in castra,

    Liv. 10, 36.—
    b.
    Immoderately, excessively:

    profuse prolixeque laudare,

    Gell. 5, 1, 2.— Comp.:

    eo profusius sumptui deditus erat,

    Sall. C. 13, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > profundo

  • 3 edo

    1.
    ĕdo, ēdi, ēsum, 3 ( sup.:

    esum,

    Plaut. Curc. 2, 1, 13; id. Men. 3, 1, 11; id. Stich. 1, 3, 28:

    esu,

    id. Ps. 3, 2, 35.—The contr. forms es, est, estis, etc., are very freq. in prose and poetry:

    est,

    Verg. A. 4, 66; 5, 683; Hor. S. 2, 2, 57:

    esset,

    id. ib. 2, 6, 89; Verg. G. 1, 151:

    esse,

    Quint. 11, 3, 136; Juv. 15, 102:

    esto,

    Cato R. R. 156, 1.—Hence, also in the pass.:

    estur,

    Plaut. Most. 1, 3, 78; id. Poen. 4, 2, 13; Cels. 27, 3; Ov. Pont. 1, 1, 69; and:

    essetur,

    Varr. L. L. 5, § 106 Müll.—Archaic forms of the subj. praes.:

    edim,

    Plaut. Aul. 3, 2, 16; id. Trin. 2, 4, 73; 74; Caecil. and Pompon. ap. Non. 507, 7:

    edis,

    Plaut. Poen. 4, 2, 45; id. Trin. 2, 4, 72:

    edit,

    Cato R. R. 1, 56, 6; 1, 57, 9 sq.; Plaut. Capt. 3, 1, 1; 3; id. Aul. 4, 6, 6; id. Poen. prol. 9; Hor. Epod. 3, 3; id. S. 2, 8, 90:

    edimus,

    Plaut. Poen. 3, 1, 34:

    editis, Nov. ap. Non. l. l.: edint,

    Cic. Fin. 2, 7, 22), v. a. [Sanscr. ad-mi, eat; Gr. ed-ô, esthiô; Lat. edax, esca, esurio, etc.; cf. also Gr. odous, odont- Aeol. plur. edontes, dens], to eat (for syn. cf.: comedo, vescor, pascor, devoro, haurio, mando, ceno, epulor).
    I.
    Lit.: ille ipse astat, quando edit, Naev. ap. Prisc. p. 893; cf.

    so uncontr.,

    Cic. Att. 13, 52:

    miserrimus est, qui cum esse cupit, quod edit non habet,

    Plaut. Capt. 3, 1, 3:

    ut de symbolis essemus,

    Ter. Eun. 3, 4, 2:

    mergi eos (sc. pullos) in aquam jussit, ut biberent, quoniam esse nollent,

    Cic. N. D. 2, 3, 7 et saep.—
    2.
    Prov.
    a.
    Multos modios salis simul edisse, to have eaten bushels of salt with another, i. e. to be old friends, Cic. Lael. 19.—
    b.
    De patella, i. e. to show contempt for religion (v. patella), Cic. Fin. 2, 7 fin.
    c.
    Pugnos, to taste one's fists, i. e. to get a good drubbing, Plaut. Am. 1, 1, 153.—
    B.
    Transf.
    1.
    Bona, to squander, dissipate, Plaut. Truc. 4, 2, 29.—
    2.
    Of inanimate subjects, qs. to eat up, i. e. to consume, destroy ( poet.):

    ut mala culmos Esset robigo,

    Verg. G. 1, 151:

    carinas lentus vapor (i. e. flamma),

    id. A. 5, 683:

    corpora virus,

    Ov. Ib. 608 al. —
    II.
    Trop., to corrode, consume, devour (almost exclusively poet.):

    si quid est animum,

    Hor. Ep. 1, 2, 39; cf.:

    nimium libenter edi sermonem tuum,

    have devoured, Plaut. Aul. 3, 6, 1:

    nec te tantus edat tacitam dolor,

    Verg. A. 12, 801:

    nec edunt oblivia laudem,

    Sil. 13, 665 et saep.
    2.
    ē-do, dĭdi, dĭtum, 3, v. a., to give out, put forth, bring forth (freq. and class.).
    I.
    In gen.:

    foras per os est editus aër,

    Lucr. 3, 122; cf.:

    sputa per fauces tussi,

    id. 6, 1189:

    urinam,

    Plin. 28, 4, 7, § 38; cf.

    stercus,

    Col. 2, 14: animam, to breathe out, i. e. to die, expire, Cic. Sest. 38, 83; Ov. H. 9, 62; cf.:

    extremum vitae spiritum,

    Cic. Phil. 12, 9:

    vitam,

    id. Fin. 5, 2, 4; id. Planc. 37, 90:

    clamorem,

    to send forth, utter, id. Div. 2, 23; cf.:

    miros risus,

    id. Q. Fr. 2, 10, 2:

    fremitum patulis sub naribus (equus),

    Lucr. 5, 1076:

    voces,

    Cic. Tusc. 2, 8:

    dulces modos,

    Ov. F. 1, 444:

    questus,

    id. M. 4, 588:

    hinnitus,

    id. ib. 2, 669:

    latratus,

    id. ib. 4, 451 et saep.:

    Maeander in sinum maris editur,

    discharges itself, Liv. 38, 13; 39, 53 fin.:

    clanculum ex aedibus me edidi foras,

    have slipped out, Plaut. Most. 3, 2, 9.
    II.
    In partic., to bring forth any thing new, to produce, beget, form, etc.
    A.
    Of what is born, begotten (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    progeniem in oras luminis,

    Lucr. 2, 617:

    crocodilos dicunt, cum in terra partum ediderint, obruere ova, deinde discedere,

    Cic. N. D. 2, 52; so,

    partum,

    Liv. 1, 39; cf.:

    aliquem partu,

    Verg. A. 7, 660; Ov. M. 4, 210; 13, 487:

    aliquem maturis nisibus,

    id. F. 5, 172:

    geminos Latona,

    id. M. 6, 336:

    nepotem Atlantis (Pleïas),

    id. F. 5, 664 al.: (draconem) Qui luci ediderat genitor Saturnius, idem Abdidit, Cic. Poëta Div. 2, 30, 64; cf.:

    Electram maximus Atlas Edidit,

    Verg. A. 8, 137.—In the pass.:

    hebetes eduntur,

    Quint. 1, 1, 2. —More freq. in the part.: in lucem editus, Poëta ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (a transl. of the Euripid. ton phunta); cf. Ov. M. 15, 221:

    editus partu,

    id. ib. 5, 517; 9, 678; id. F. 5, 26:

    Venus aquis,

    id. H. 7, 60; cf.:

    Limnate flumine Gange,

    id. M. 5, 48;

    for which: de flumine,

    id. H. 5, 10 (cf. Zumpt, Gramm. §

    451): ille hac,

    Ov. M. 10, 298; cf.:

    Maecenas atavis regibus,

    Hor. C. 1, 1, 1:

    infans ex nepte Julia,

    Suet. Aug. 65 et saep.—
    2.
    Transf.:

    (tellus) Edidit innumeras species,

    Ov. M. 1, 436; cf. Liv. 21, 41:

    frondem ulmus,

    puts forth, Col. 5, 6, 2:

    ea (sc. academia) praestantissimos in eloquentia viros edidit,

    Quint. 12, 2, 25.—
    B.
    Of literary productions, to put forth, to publish (class.):

    de republica libros,

    Cic. Brut. 5, 19; so,

    librum contra suum doctorem,

    id. Ac. 2, 4, 12:

    annales suos,

    id. Att. 2, 16, 4:

    orationem scriptam,

    Sall. C. 31, 6:

    aliquid,

    Cic. Leg. 1, 2, 7; Quint. 5, 10, 120; 3, 1, 18; 2, 1, 11; Hor. A. P. 390 et saep.—
    C.
    Transf., to set forth, publish, relate, tell, utter, announce, declare = exponere;

    esp. of the responses of priests and oracles, the decrees of authorities, etc.: apud eosdem (sc. censores) qui magistratu abierint edant et exponant, quid in magistratu gesserint,

    Cic. Leg. 3, 20, 47; cf. Hor. S. 2, 5, 61:

    ede illa, quae coeperas, et Bruto et mihi,

    Cic. Brut. 5, 20:

    nomen parentum,

    Ov. M. 3, 580; 9, 531; Hor. S. 2, 4, 10:

    veros ortus,

    Ov. M. 2, 43; cf.:

    auctor necis editus,

    id. ib. 8, 449:

    mea fata tibi,

    id. 11, 668 et saep. —With acc. and inf.:

    Apollo Pythius oraculum edidit, Spartam nulla re alia esse perituram, etc.,

    Cic. Off. 2, 22, 77; cf. Liv. 40, 45; 22, 10; 42, 2.—With dupl. acc.:

    auctorem doctrinae ejus falso Pythagoran edunt,

    id. 1, 18; cf. id. 1, 46; 27, 27 fin.:

    haec mihi, quae canerem Titio, deus edidit ore,

    Tib. 1, 4, 73:

    iis editis imperiis,

    id. 29, 25; cf.:

    edito alio tempore ac loco (with constitutum tempus et locus),

    Quint. 4, 2, 98:

    opinio in vulgus edita,

    spread abroad, Caes. B. C. 3, 29, 3; cf. Nep. Dat. 6, 4:

    consilia hostium,

    i. e. to divulge, betray, Liv. 10, 27 et saep.— Poet.:

    arma violentaque bella,

    i. e. to sing, celebrate in song, Ov. Am. 1, 1, 1.—Hence,
    2.
    Jurid. and polit. t. t., to give out, promulgate, proclaim, ordain:

    qua quisque actione agere volet, eam prius edere debet. Nam aequissimum videtur, eum, qui acturus est, edere actionem, etc.,

    Dig. 2, 13 (tit. De edendo), 1 sq.:

    verba,

    Cic. Quint. 20, 63; cf.

    judicium,

    id. ib. 21: tribus, said of the plaintiff in a causa sodaliciorum, to name the tribus (since he had the right, in order to choose the judges, to propose to the defendant four tribus, from which the latter could reject only one, and then to choose the judges according to his own pleasure out of the remaining three, Cic. Planc. 15, 36 sqq.:

    judices editi (= editicii),

    id. ib. 17, 41; cf.

    Wund. Cic. Planc. p. LXXVI. sq., and see editicius: socium tibi in hujus bonis edidisti Quintium,

    hast mentioned, Cic. Quint. 24 fin.:

    quantum Apronius edidisset deberi, tantum ex edicto dandum erat,

    id. Verr. 2, 3, 29; 2, 2, 42: mandata edita, Liv. 31, 19; cf. id. 34, 35:

    ederet (consul) quid fieri velit,

    to command, id. 40, 40; cf. id. 45, 34.—
    (β).
    Transf. beyond the jurid. sphere:

    postquam hanc rationem cordi ventrique edidi, etc.,

    Plaut. Aul. 2, 8, 12.—
    D.
    Of other objects, to produce, perform, bring about, cause (freq. and class.):

    oves nullum fructum edere ex se sine cultu hominum et curatione possent,

    Cic. N. D. 2, 63, 158:

    vitales motus,

    Lucr. 3, 560:

    proelia pugnasque,

    id. 2, 119; 4, 1010; Liv. 8, 9; 21, 43 al.; cf.

    caedem,

    id. 5, 13; 10, 45 al.:

    strages,

    Verg. A. 9, 785 and 527:

    aliquantum trepidationis,

    Liv. 21, 28; cf.

    tumultum,

    id. 36, 19:

    ruinas,

    Cic. Leg. 1, 13 fin.:

    scelus, facinus,

    to perpetrate, id. Phil. 13, 9 fin.:

    annuam operam,

    i. e. to perform, Liv. 5, 4; cf. id. 3, 63; Suet. Tib. 35:

    munus gladiatorium (with parare),

    to exhibit, Liv. 28, 21; Suet. Calig. 18; cf.

    ludos,

    Tac. A. 1, 15; 3, 64; Suet. Caes. 10 al.:

    spectaculum,

    Tac. A. 14, 17; id. H. 2, 67; Suet. Caes. 44 et saep.:

    gladiatores,

    Suet. Aug. 45 et saep.:

    exemplum severitatis,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 5;

    so more freq.: exempla in aliquem,

    Ter. Eun. 5, 6, 21; Caes. B. G. 1, 31, 12; Liv. 29, 9 fin. and 27; cf.:

    scelus in aliquem,

    Cic. Sest. 27.
    III.
    To raise up, lift, elevate:

    corpus celerem super equum,

    Tib. 4, 1, 114.—Hence,
    1.
    ēdĭtus, a, um, P. a. (set forth, heightened; hence, like excelsus).
    A.
    Prop., of places, elevated, high, lofty (cf.:

    altus, celsus, excelsus, sublimis, procerus, arduus, praeceps, profundus), opp. to flat, level (cf.: collis paululum ex planitie editus,

    Caes. B. G. 2, 8, 3; id. B. C. 1, 43, 2; Sall. J. 92, 5; Tac. A. 15, 27—very freq. and class.):

    Henna est loco perexcelso atque edito,

    Cic. Verr. 2, 4, 48; Caes. B. G. 3, 19, 1 (with acclivis); 7, 18, 3; id. B. C. 3, 37, 4; Sall. J. 92, 5; 98, 3; Liv. 2, 50 et saep.— Comp., Caes. B. C. 1, 7, 5; 1, 43, 2; Sen. N. Q. 7, 5. — Sup., Auct. B. Alex. 28; 31; 72; Just. 2, 1, 17 al.—
    * B.
    Trop.:

    viribus editior,

    stronger, Hor. S. 1, 3, 110.— Adv. does not occur.—
    2.
    ēdĭtum, i, n.
    A.
    A height:

    in edito,

    Suet. Aug. 72:

    ex edito,

    Plin. 31, 3, 27.— Plur.:

    edita montium,

    Tac. A. 4, 46; 12, 56: in editis, Treb. Trig. Tyr. 26.—
    B.
    Transf., a command, order, Ov. M. 11, 647; cf. Liv. 25, 12, 4.
    3.
    ĕdo, ōnis, m. [1. edo], a glutton, Varr. ap. Non. 48, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > edo

  • 4 expono

    ex-pōno, pŏsŭi, pŏsĭtum, 3 (ante-class. perf. exposivit, Plaut. Cas. 4, 4, 27;

    sync. expostus,

    Verg. A. 10, 694; Stat. Th. 7, 197), v. a., to put or set out, to set forth, expose (class.; most freq. in the trop. signif.; cf.: expedio, explano, explico).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    stravit pelliculis haedinis lectulos et exposuit vasa Samia,

    set out, Cic. Mur. 36, 75:

    vasa,

    id. Verr. 2, 4, 16, § 35:

    apparatum in porticibus,

    Suet. Caes. 10; cf.:

    aliquid in publico,

    Plin. 35, 7, 33, § 52; cf. id. 15, 5, 6, § 21:

    herbam in sole,

    Col. 12, 28, 1:

    aliquem ictu,

    to put out, turn out, Plaut. Truc. 3, 1, 14:

    cubito,

    id. Cas. 4, 4, 27.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of children, to expose:

    puellam ad necem,

    Plaut. Cist. 1, 3, 18; id. Cas. prol. 41; Ter. Heaut. 4, 1, 37; Cic. Rep. 2, 2; Liv. 1, 4, 5; cf. id. 1, 6, 3:

    ad januam matris,

    Suet. Claud. 27 al. —
    2.
    Naut. t. t.
    a.
    To set on shore, to land, disembark:

    milites ex navibus,

    Caes. B. G. 4, 37, 1;

    for which: socios de puppibus,

    Verg. A. 10, 288:

    milites in terram,

    Caes. B. C. 3, 23, 2:

    expositis omnibus copiis,

    id. ib. 3, 29, 2; 1, 31 fin.; Liv. 24, 40, 9:

    ibi in terram,

    id. 34, 8, 7; Front. Strat. 2, 5, 44; cf.:

    in litora,

    Liv. 37, 28, 8:

    aegra mancipia in insulam,

    Suet. Claud. 25; but also with abl.:

    in Africa,

    Liv. 28, 44, 10 Drak. N. cr.:

    in terra,

    Vell. 2, 79, 4:

    in litore,

    Suet. Caes. 4; Just. 22, 5; Liv. 2, 22, 3; 26, 17, 2; Sen. Ep. 53, 2:

    in portu,

    Just. 18, 1, 3:

    ibi Themistoclem,

    Nep. Them. 8, 7:

    ad eum locum milites,

    Caes. B. C. 3, 6, 3:

    quibus regionibus exercitum exposuisset,

    id. ib. 3, 29 fin.:

    expositum peregrinis arenis os,

    Ov. M. 11, 56:

    quartā vix demum exponimur horā,

    Hor. S. 1, 5, 23: advexi frumentum;

    exposui, vendo meum, etc.,

    have unloaded, unpacked, opened, Cic. Off. 3, 12, 51:

    merces,

    Dig. 14, 2, 10.—
    b.
    To throw on the ground, throw down:

    paene exposivit cubito,

    Plaut. Cas. 4, 4, 34.—
    c.
    To throw overboard:

    si propter necessitatem adversae tempestatis expositum onus fuerit,

    Dig. 39, 4, 16, § 8.—
    3.
    Mercant. t. t.: pecuniam, to offer a sum to one, place at one's disposal, to be ready to pay:

    de Oppio bene curasti, quod ei DCCC. exposuisti,

    Cic. Att. 5, 4, 3 (for which, aperuisti, id. ib. 5, 1, 2).—
    4.
    Pregn., to leave exposed or unprotected, to expose, lay open (not ante-Aug.):

    ad ictus,

    Liv. 9, 35, 6; Curt. 8, 14, 31:

    ille ad omnes ictus expositus,

    id. 9, 5, 9:

    ne inermes provinciae barbaris nationibus exponerentur,

    Tac. H. 3, 5:

    exercitum hosti,

    Flor. 3, 11; Plin. 11, 19, 21, § 67:

    ceteris animalibus imbecillitatem hominum,

    Lact. 3, 23, 10; id. Epit. 9, 1; Val. Max. 7, 1, ext. 2:

    piscibus beluisque,

    Petr. 115:

    exposito solibus loco,

    Plin. 15, 5, 6, § 21.— Pass. absol.: (iracundi) simplices videntur, quia expositi sunt, Sen. de Ira, 2, 16, 3.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.:

    totam causam, judices, explicemus atque ante oculos expositam consideremus,

    Cic. Rosc. Am. 12, 34; cf.:

    vitam alterius in oculis conspectuque omnium exponere,

    id. Div. in Caecil. 8, 27:

    disciplina puerilis publice exposita,

    id. Rep. 4, 3:

    orationem,

    to publish, id. de Or. 1, 53, 227; cf.:

    capita exposita nec explicata,

    id. Brut. 44, 164:

    erant huic studio maxima exposita praemia,

    id. de Or. 1, 4, 15:

    praemium,

    to set forth, propose, id. Quint. 23, 74: vitam suam exponere ad imitandum juventuti, id. Fragm. ap. Non. 104, 3:

    factum expositum ad imitandum,

    id. Phil. 2, 44, 114:

    exposita ad exemplum nostra re publica,

    id. Rep. 1, 46:

    opprobrio ad omnium convicia exposito,

    Suet. Caes. 49:

    expositum ad invidiam nomen,

    Tac. H. 2, 53:

    nomen Dei,

    to prostitute, dishonor, Lact. 1, 7.—
    B.
    In partic., of speech, to set forth, exhibit, relate, explain, expound; constr. with acc. and inf., or a rel. clause as object, or with de:

    coepit rationem hujus operis scientissime Gallus exponere,

    Cic. Rep. 1, 14:

    talis coetus, qualem exposui,

    id. ib. 1, 26:

    quae adhuc exposui,

    id. ib. 2, 23:

    obscura dilucide,

    id. Fin. 4, 1, 1:

    rem pluribus verbis,

    id. ib. 3, 4, 15:

    rem breviter,

    id. Cat. 3, 1, 3:

    mandata in senatu,

    id. de Or. 2, 12, 49:

    narrationem,

    id. Or. 62, 210:

    sententias ejus disputationis hoc libro,

    id. Lael. 1, 3:

    artes rhetoricas,

    id. de Or. 3, 20, 75:

    disputationem alicui,

    id. Rep. 1, 8:

    sermonem de amicitia alicui,

    id. Lael. 1, 3:

    eadem multitudini,

    Caes. B. G. 7, 38, 4:

    expone igitur primum animos remanere post mortem, tum docebis, etc.,

    explain, Cic. Tusc. 1, 12, 26:

    apud eosdem (censores), qui magistratu abierint, edant et exponant, quid in magistratu gesserint,

    id. Leg. 3, 20, 47:

    ex memoria alicui quid senatus censuerit,

    id. Cat. 3, 6, 13:

    ab initio, res quemadmodum gesta sit,

    id. Rosc. Am. 5, 14; id. Rep. 1, 26; cf.:

    hoc de quo modo exposuit Antonius,

    id. de Or. 1, 22, 102; id. Fam. 1, 9, 10:

    expone nunc de reprehendendo,

    id. Part. Or. 12, 44.—In abl. neutr. absol.:

    Caesar contione advocata... exposito, quid iniquitas loci posset, etc.,

    Caes. B. G. 7, 52, 2 Oud.; so,

    exposito quod nuntiatum erat,

    Curt. 4, 13:

    quasi gesta bello expositurus,

    Tac. A. 15, 72: summum bonum exposuit vacuitatem doloris, i. q. definivit, be defined, Cic. Fin. 5, 5, 14 Madv.; cf. ib. 5, 8, 22; and, expositio, ib. § 21.—Hence, expŏsĭtus, a, um, P. a., qs. publicly set out; hence, open, free, accessible.
    A.
    Lit.:

    limen,

    Stat. S. 1, 2, 24:

    census,

    open to all, id. ib. 2, 2, 152:

    numen (with nulli negatum),

    Luc. 5, 103; cf.:

    (homo) obvius et expositus,

    Plin. Ep. 1, 10, 2.—As subst.: ex-pŏsĭta, ōrum, n., the open parts, those exposed to view:

    frontem ejus tantum novi et exposita, quae ostendit etiam transeuntibus,

    Sen. Ep. 55, 6.—
    B.
    Trop.
    1.
    Accessible, affable:

    mores,

    Stat. S. 5, 3, 246.—
    2.
    Of authors, intelligible, lucid:

    optimos quidem, sed tamen eorum candidissimum quemque et maxime expositum velim,

    Quint. 2, 5, 19.—
    3.
    In a bad sense, common, vulgar:

    qui nihil expositum soleat deducere, etc.,

    Juv. 7, 54.— Adv.: expŏ-sĭte, plainly, clearly:

    non exposite et aperte ostendere, sed reconditā significatione,

    Gell. 3, 2, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > expono

  • 5 exposita

    ex-pōno, pŏsŭi, pŏsĭtum, 3 (ante-class. perf. exposivit, Plaut. Cas. 4, 4, 27;

    sync. expostus,

    Verg. A. 10, 694; Stat. Th. 7, 197), v. a., to put or set out, to set forth, expose (class.; most freq. in the trop. signif.; cf.: expedio, explano, explico).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    stravit pelliculis haedinis lectulos et exposuit vasa Samia,

    set out, Cic. Mur. 36, 75:

    vasa,

    id. Verr. 2, 4, 16, § 35:

    apparatum in porticibus,

    Suet. Caes. 10; cf.:

    aliquid in publico,

    Plin. 35, 7, 33, § 52; cf. id. 15, 5, 6, § 21:

    herbam in sole,

    Col. 12, 28, 1:

    aliquem ictu,

    to put out, turn out, Plaut. Truc. 3, 1, 14:

    cubito,

    id. Cas. 4, 4, 27.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of children, to expose:

    puellam ad necem,

    Plaut. Cist. 1, 3, 18; id. Cas. prol. 41; Ter. Heaut. 4, 1, 37; Cic. Rep. 2, 2; Liv. 1, 4, 5; cf. id. 1, 6, 3:

    ad januam matris,

    Suet. Claud. 27 al. —
    2.
    Naut. t. t.
    a.
    To set on shore, to land, disembark:

    milites ex navibus,

    Caes. B. G. 4, 37, 1;

    for which: socios de puppibus,

    Verg. A. 10, 288:

    milites in terram,

    Caes. B. C. 3, 23, 2:

    expositis omnibus copiis,

    id. ib. 3, 29, 2; 1, 31 fin.; Liv. 24, 40, 9:

    ibi in terram,

    id. 34, 8, 7; Front. Strat. 2, 5, 44; cf.:

    in litora,

    Liv. 37, 28, 8:

    aegra mancipia in insulam,

    Suet. Claud. 25; but also with abl.:

    in Africa,

    Liv. 28, 44, 10 Drak. N. cr.:

    in terra,

    Vell. 2, 79, 4:

    in litore,

    Suet. Caes. 4; Just. 22, 5; Liv. 2, 22, 3; 26, 17, 2; Sen. Ep. 53, 2:

    in portu,

    Just. 18, 1, 3:

    ibi Themistoclem,

    Nep. Them. 8, 7:

    ad eum locum milites,

    Caes. B. C. 3, 6, 3:

    quibus regionibus exercitum exposuisset,

    id. ib. 3, 29 fin.:

    expositum peregrinis arenis os,

    Ov. M. 11, 56:

    quartā vix demum exponimur horā,

    Hor. S. 1, 5, 23: advexi frumentum;

    exposui, vendo meum, etc.,

    have unloaded, unpacked, opened, Cic. Off. 3, 12, 51:

    merces,

    Dig. 14, 2, 10.—
    b.
    To throw on the ground, throw down:

    paene exposivit cubito,

    Plaut. Cas. 4, 4, 34.—
    c.
    To throw overboard:

    si propter necessitatem adversae tempestatis expositum onus fuerit,

    Dig. 39, 4, 16, § 8.—
    3.
    Mercant. t. t.: pecuniam, to offer a sum to one, place at one's disposal, to be ready to pay:

    de Oppio bene curasti, quod ei DCCC. exposuisti,

    Cic. Att. 5, 4, 3 (for which, aperuisti, id. ib. 5, 1, 2).—
    4.
    Pregn., to leave exposed or unprotected, to expose, lay open (not ante-Aug.):

    ad ictus,

    Liv. 9, 35, 6; Curt. 8, 14, 31:

    ille ad omnes ictus expositus,

    id. 9, 5, 9:

    ne inermes provinciae barbaris nationibus exponerentur,

    Tac. H. 3, 5:

    exercitum hosti,

    Flor. 3, 11; Plin. 11, 19, 21, § 67:

    ceteris animalibus imbecillitatem hominum,

    Lact. 3, 23, 10; id. Epit. 9, 1; Val. Max. 7, 1, ext. 2:

    piscibus beluisque,

    Petr. 115:

    exposito solibus loco,

    Plin. 15, 5, 6, § 21.— Pass. absol.: (iracundi) simplices videntur, quia expositi sunt, Sen. de Ira, 2, 16, 3.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.:

    totam causam, judices, explicemus atque ante oculos expositam consideremus,

    Cic. Rosc. Am. 12, 34; cf.:

    vitam alterius in oculis conspectuque omnium exponere,

    id. Div. in Caecil. 8, 27:

    disciplina puerilis publice exposita,

    id. Rep. 4, 3:

    orationem,

    to publish, id. de Or. 1, 53, 227; cf.:

    capita exposita nec explicata,

    id. Brut. 44, 164:

    erant huic studio maxima exposita praemia,

    id. de Or. 1, 4, 15:

    praemium,

    to set forth, propose, id. Quint. 23, 74: vitam suam exponere ad imitandum juventuti, id. Fragm. ap. Non. 104, 3:

    factum expositum ad imitandum,

    id. Phil. 2, 44, 114:

    exposita ad exemplum nostra re publica,

    id. Rep. 1, 46:

    opprobrio ad omnium convicia exposito,

    Suet. Caes. 49:

    expositum ad invidiam nomen,

    Tac. H. 2, 53:

    nomen Dei,

    to prostitute, dishonor, Lact. 1, 7.—
    B.
    In partic., of speech, to set forth, exhibit, relate, explain, expound; constr. with acc. and inf., or a rel. clause as object, or with de:

    coepit rationem hujus operis scientissime Gallus exponere,

    Cic. Rep. 1, 14:

    talis coetus, qualem exposui,

    id. ib. 1, 26:

    quae adhuc exposui,

    id. ib. 2, 23:

    obscura dilucide,

    id. Fin. 4, 1, 1:

    rem pluribus verbis,

    id. ib. 3, 4, 15:

    rem breviter,

    id. Cat. 3, 1, 3:

    mandata in senatu,

    id. de Or. 2, 12, 49:

    narrationem,

    id. Or. 62, 210:

    sententias ejus disputationis hoc libro,

    id. Lael. 1, 3:

    artes rhetoricas,

    id. de Or. 3, 20, 75:

    disputationem alicui,

    id. Rep. 1, 8:

    sermonem de amicitia alicui,

    id. Lael. 1, 3:

    eadem multitudini,

    Caes. B. G. 7, 38, 4:

    expone igitur primum animos remanere post mortem, tum docebis, etc.,

    explain, Cic. Tusc. 1, 12, 26:

    apud eosdem (censores), qui magistratu abierint, edant et exponant, quid in magistratu gesserint,

    id. Leg. 3, 20, 47:

    ex memoria alicui quid senatus censuerit,

    id. Cat. 3, 6, 13:

    ab initio, res quemadmodum gesta sit,

    id. Rosc. Am. 5, 14; id. Rep. 1, 26; cf.:

    hoc de quo modo exposuit Antonius,

    id. de Or. 1, 22, 102; id. Fam. 1, 9, 10:

    expone nunc de reprehendendo,

    id. Part. Or. 12, 44.—In abl. neutr. absol.:

    Caesar contione advocata... exposito, quid iniquitas loci posset, etc.,

    Caes. B. G. 7, 52, 2 Oud.; so,

    exposito quod nuntiatum erat,

    Curt. 4, 13:

    quasi gesta bello expositurus,

    Tac. A. 15, 72: summum bonum exposuit vacuitatem doloris, i. q. definivit, be defined, Cic. Fin. 5, 5, 14 Madv.; cf. ib. 5, 8, 22; and, expositio, ib. § 21.—Hence, expŏsĭtus, a, um, P. a., qs. publicly set out; hence, open, free, accessible.
    A.
    Lit.:

    limen,

    Stat. S. 1, 2, 24:

    census,

    open to all, id. ib. 2, 2, 152:

    numen (with nulli negatum),

    Luc. 5, 103; cf.:

    (homo) obvius et expositus,

    Plin. Ep. 1, 10, 2.—As subst.: ex-pŏsĭta, ōrum, n., the open parts, those exposed to view:

    frontem ejus tantum novi et exposita, quae ostendit etiam transeuntibus,

    Sen. Ep. 55, 6.—
    B.
    Trop.
    1.
    Accessible, affable:

    mores,

    Stat. S. 5, 3, 246.—
    2.
    Of authors, intelligible, lucid:

    optimos quidem, sed tamen eorum candidissimum quemque et maxime expositum velim,

    Quint. 2, 5, 19.—
    3.
    In a bad sense, common, vulgar:

    qui nihil expositum soleat deducere, etc.,

    Juv. 7, 54.— Adv.: expŏ-sĭte, plainly, clearly:

    non exposite et aperte ostendere, sed reconditā significatione,

    Gell. 3, 2, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > exposita

  • 6 ē-dō

        ē-dō didī, ditus, ere,    to give out, put forth, bring forth, raise, set up: animam, i. e. die: vitam, to end: spiritum: clamorem, utter: voces: questūs, O.: Maeander in sinum maris editur, discharges, L.: ordo editus in altum.—To bring forth, give birth to, bear, produce, beget: partum: quem partu edidit, V.: geminos, O.: Electram Atlas Edidit, V.—P. pass.: in lucem, C. poët.: partu, O.: de flumine, O.: Maecenas atavis regibus, H. —To produce: (tellus) Edidit species, O.: utrum alios terra ediderit, L.—To put forth, publish: de re p. libros: delere licebit Quod non edideris, H. —To set forth, publish, relate, tell, utter, announce, declare, disclose: quid in magistratu gesserint: carmen post rem actam editum, L.: hominis nomen, H.: veros ortūs, O.: mea fata tibi, O.: oraculum: haec ex oraculo edita tibi: illum iactum per inane, O.: auctorem doctrinae falso Pythagoran, L.: (hunc) filium ediderim, am inclined to call him, L.: opinio in volgus edita, spread abroad, Cs.: in volgus edit, profectum, etc., N.: editis hostium consiliis, divulged, L.—To give out, promulgate, proclaim, ordain: verba: iudicium: mandata edita, L.: quid fieri vellet, L.—To designate, name: hostiae, quibus editum est diis, caesae, L.: iudices editi (cf. editicii): sibi eum edidit socium. —To bring forth, show, display, produce, perform, bring about, cause, inflict: oves nullum fructum edere possent: contemptus hostis cruentum certamen edidit, L.: ingentem caedem, L.: trepidationis aliquantum, L.: facinus, perpetrate: (scelus) in me: munus gladiatorium, exhibit, L.: exemplum severitatis: in te exempla, make an example of you, T.: in eos omnia exempla cruciatūsque, Cs.

    Latin-English dictionary > ē-dō

  • 7 ex-pōnō

        ex-pōnō posuī, positus    (expostus, V.), ere, to put out, set forth, expose, exhibit: vasa: argentum in aedibus: ratis Expositis stabat scalis, laid out, V.: alqd venditioni, Ta.—Of children, to expose, abandon: Is quicum expositast gnata, T.: pueros, L.—To set on shore, land, disembark: milites ex navibus, Cs.: socios de puppibus altis Pontibus, by bridges, V.: expositis copiis, Cs.: in Africā, L.: ibi Themistoclem, N.: exercitum, Cs.: quartā exponimur horā, H.: advexi frumentum, exposui, unloaded: exponimur orbe Terrarum, are excluded, O.—To offer, tender, be ready to pay: ei DCCC.— To leave exposed, expose, lay open: ad ictūs, L.: rupes exposta ponto, V.—Fig., to exhibit, expose, reveal, publish, offer, set forth: causa ante oculos exposita: expositā ad exemplum nostrā re p.—To set forth, exhibit, relate, explain, expound: sicuti exposui: quae adhuc exposui: rem breviter: Africae situm paucis, S.: causas odii, O.: artīs rhetoricas: eadem multitudini, Cs.: animos remanere post mortem: res quem ad modum gesta sit: quid hominis sit: plura de alquo, N.: exposito, quid iniquitas loci posset, etc., Cs.

    Latin-English dictionary > ex-pōnō

  • 8 statuo

    stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).
    I.
    Corporeally.
    A.
    To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.
    1.
    To set up, set in the ground, erect:

    ibi arbores pedicino in lapide statuito,

    Cato, R. R. 18:

    inter parietes arbores ubi statues,

    id. ib.:

    stipites statuito,

    id. ib.:

    palis statutis crebris,

    Varr. R. R. 1, 14 init.:

    pedamenta jacentia statuenda,

    are to be raised, Col. 4, 26:

    pedamentum inter duas vitis,

    Plin. 17, 22, 21, § 194:

    hic statui volo primum aquilam,

    the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    signifer, statue signum,

    plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—
    2.
    To plant (rare):

    eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,

    Plin. 17, 22, 35, § 198:

    agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),

    Hor. C. 2, 13, 10.—
    3.
    In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.
    a.
    Without specifying the place:

    ollam statuito cum aqua,

    let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):

    crateras magnos statuunt, i. e. on the table,

    Verg. A. 1, 724; so,

    crateras laeti statuunt,

    id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:

    bene lineatam carinam collocavit, v. 42),

    Plaut. Mil. 3, 3, 44:

    nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,

    Liv. 21, 58, 7:

    eo die tabernacula statui passus non est,

    to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:

    aciem quam arte statuerat, latius porrigit,

    Sall. J. 52, 6.—
    b.
    With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):

    statuite hic lectulos,

    Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    etiamsi in caelo Capitolium statueretur,

    Cic. Or. 3, 46, 180:

    statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,

    is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:

    tabernacula in foro statuere,

    Liv. 39, 46, 3:

    in principiis statuit tabernaculum,

    Nep. Eum. 7, 1:

    in nostris castris tibi tabernaculum statue,

    Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:

    statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,

    id. 9, 6, 1:

    (sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,

    id. 8, 14, 19:

    sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,

    Tac. A. 2, 83:

    donum deae apud Antium statuitur,

    id. ib. 3, 71:

    pro rigidis calamos columnis,

    Ov. F. 3, 529:

    jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,

    Val. Fl. 3, 653:

    statuere vas in loco frigido,

    Pall. Oct. 22.—Of living beings:

    capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,

    Ter. Ad. 3, 2, 18:

    qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),

    i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:

    patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,

    Cic. Or. 1, 57, 245:

    captivos vinctos in medio statuit,

    Liv. 21, 42, 1:

    ubi primum equus Curtium in vado statuit,

    id. 1, 13, 5:

    quattuor cohortes in fronte statuit,

    id. 28, 33, 12:

    ante se statuit funditores,

    id. 42, 58, 10:

    puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,

    id. 7, 2, 9:

    procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,

    id. 39, 49, 11:

    media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,

    id. 23, 16, 8:

    bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,

    id. 1, 45, 6:

    cum Calchanta circa aram statuisset,

    Val. Max. 8, 11, ext. 6:

    marium si qui eo loci statuisset,

    id. 3, 1, 2 fin.:

    adulescentes ante Caesarem statuunt,

    Tac. A. 4, 8:

    in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,

    id. ib. 3, 45:

    puer quis Ad cyathum statuetur?

    Hor. C. 1, 29, 8:

    tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,

    id. S. 2, 3, 199:

    et statuam ante aras aurata fronte juvencum,

    Verg. A. 9, 627:

    clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,

    Stat. Th. 3, 525.—
    4. a.
    Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:

    siquidem mihi aram et statuam statuis,

    Plaut. As. 3, 3, 122:

    huic statuam statui decet ex auro,

    id. Bacch. 4, 4, 1:

    ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,

    id. Curc. 1, 2, 52:

    eique statuam equestrem in rostris statui placere,

    Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,

    simulacrum alicui statuere,

    Val. Max. 1, 1, 8:

    effigiem,

    Verg. A. 2, 184:

    Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),

    Plin. 34, 5, 10, § 18:

    simulacrum in curia,

    Tac. A. 14, 12:

    quanam in civitate tempium statueretur,

    id. ib. 4, 55:

    se primos templum urbis Romae statuisse,

    id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:

    nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,

    Ov. P. 4, 8, 31:

    templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,

    id. M. 14, 128:

    super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,

    Cic. Leg. 2, 26, 66:

    victimas atque aras diis Manibus statuentes,

    Tac. A. 3, 2:

    statuitque aras e cespite,

    Ov. M. 7, 240:

    statuantur arae,

    Sen. Med. 579:

    aeneum statuerunt tropaeum,

    Cic. Inv. 2, 23, 69:

    monumentum,

    id. ib. § 70; so,

    in alio orbe tropaea statuere,

    Curt. 7, 7, 14;

    so,

    Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:

    princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,

    Plin. 7, 60, 60, § 213:

    a miliario in capite Romani fori statuto,

    id. 3, 5, 9, § 66:

    carceres eo anno in Circo primum statuti,

    Liv. 8, 20, 1:

    quo molem hanc immanis equi statuere?

    Verg. A. 2, 150:

    multo altiorem statui crucem jussit,

    Suet. Galb. 9:

    obeliscam,

    Plin. 36, 9, 14, § 71:

    at nunc disturba quas statuisti machinas,

    Plaut. Ps. 1, 5, 137:

    incensis operibus quae statuerat,

    Nep. Milt. 7, 4:

    si vallum statuitur procul urbis illecebris,

    Tac. A. 4, 2:

    castra in quinto lapide a Carthagine statuit,

    Just. 22, 6, 9.—
    b.
    Poet. and in post-class. prose (rare):

    aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,

    Ov. H. 2, 67:

    statuarque tumulo hilaris et coronatus,

    my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.

    in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,

    Mart. 4, 28, 8.—
    5.
    Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):

    Agamemnon tres ibi urbes statuit,

    Vell. 1, 1, 2:

    urbem quam statuo vestra est,

    Verg. A. 1, 573:

    urbom praeclaram,

    id. ib. 4, 655:

    Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 21:

    ibi civitatem statuerunt,

    Just. 23, 1; so,

    licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),

    Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:

    nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,

    Stat. S. 4, 5, 12.—
    B.
    To cause to stand still, to stop (rare; cf.

    sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 57:

    et statuit fessos, fessus et ipse, boves,

    Prop. 4 (5), 9, 4:

    famuli hoc modo statuerunt aquas,

    Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—
    C.
    To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).
    II.
    Trop.
    A.
    To establish, constitute (= constituo).
    1.
    Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:

    statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,

    Plaut. Rud. 3, 2, 6:

    exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,

    Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:

    ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,

    Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:

    in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,

    id. ib. 2, 3, 90, §

    210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,

    Just. 8, 7, 14:

    documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,

    Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—
    2.
    Jus statuere, to establish a principle or relation of law:

    ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,

    Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:

    si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,

    if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:

    si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,

    equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —
    3.
    In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):

    (Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,

    Cic. Rep. 2, 14, 26:

    hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,

    id. Tull. 15, 36:

    ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,

    Sen. Ep. 79, 10:

    vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,

    Liv. 29, 37, 2:

    novos statuere fines,

    id. 42, 24, 8:

    neque eos quos statuit terminos observat,

    id. 21, 44, 5:

    quibus rebus cum pax statuta esset,

    Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:

    sedesque ibi statuentibus,

    id. 18, 5, 11.—
    4.
    With double acc., to constitute, appoint, create:

    Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,

    Cic. Att. 14, 1, a, 2:

    telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,

    Hor. S. 2, 2, 130:

    de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,

    Plin. 14, 6, 8, § 59:

    praefectus his statuitur Andragoras,

    Just. 21, 4, 5.—
    B.
    To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.
    1.
    Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.
    (α).
    With dat.:

    diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,

    that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:

    statui mihi tum modum et orationi meae,

    imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:

    non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,

    by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:

    cupidinibus statuat natura modum,

    Hor. S. 1, 2, 111:

    quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?

    Val. Max. 9, 2 pr.:

    modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),

    Plin. 28, 15, 61, § 216:

    modum nuptiarum sumptibus statuerunt,

    Just. 21, 4, 5:

    timori quem meo statuam modum?

    Sen. Thyest. 483;

    and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,

    id. Herc. Fur. 206. —
    (β).
    With gen.:

    honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,

    Cic. Sull. 17, 48:

    ipse modum statuam carminis,

    Ov. Tr. 1, 11, 44:

    errorisque sui sic statuisse modum,

    Prop. 3, 12 (4, 11), 36:

    modum statuunt fellis pondere denarii,

    they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—
    2.
    Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:

    hanc tu condicionem statuis Gaditanis,

    Cic. Balb. 10, 25:

    providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,

    id. Rab. Post. 6, 15:

    alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,

    id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:

    pacis legem universae Graeciae statuit,

    Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:

    statutis condicionibus,

    Just. 6, 1, 3:

    omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,

    id. 18, 5, 14. —
    3.
    Finem, to assign or put an end to, make an end of:

    haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,

    Ter. Hec. 1, 2, 21:

    et finem statuit cuppedinis atque timoris,

    Lucr. 6, 25:

    cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,

    Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,

    terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,

    Stat. S. 3, 1, 180:

    cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,

    since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—
    4.
    Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:

    quae probast mers, pretium ei statuit,

    Plaut. Mil. 3, 1, 132:

    numquam avare pretium statui arti meae,

    Ter. Heaut. prol. 48:

    statuit frumento pretium,

    Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:

    ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,

    Liv. 45, 42, 7:

    pretium statuit (i. e. vecturae et sali),

    id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—
    5.
    Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):

    statutus est comitiis dies,

    Liv. 24, 27, 1:

    diem patrando facinori statuerat,

    id. 35, 35, 15:

    multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,

    Sall. C. 36, 2:

    dies insidiis statuitur,

    id. J. 70, 3:

    ad tempus locumque colloquio statuendum,

    Liv. 28, 35, 4:

    subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,

    Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:

    observans quem statuere diem,

    Mart. 4, 54, 6:

    noctem unam poscit: statuitur nox,

    Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):

    institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,

    Suet. Claud. 42:

    ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,

    Just. 1, 10, 1:

    quaedam (genera) statutum tempus anni habent,

    Plin. 17, 18, 30, § 135:

    fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,

    Curt. 6, 3, 7:

    sacrificium non esse redditum statuto tempore,

    id. 8, 2, 6:

    statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,

    Just. 16, 4, 9:

    cum ad statutam horam omnes convenissent,

    id. 1, 10, 8:

    intra tempus statutum,

    fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—
    6.
    To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:

    Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,

    Ov. P. 2, 7, 29.—
    C.
    To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.
    1.
    Of disputes, differences, questions, etc., between others.
    (α).
    With interrog.-clause:

    ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,

    Cic. Balb. 28, 65:

    eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,

    id. Mil. 2, 4:

    in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,

    id. Verr. 1, 16, 47:

    vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,

    id. Caecin. 27, 77:

    decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,

    id. Quint. 4, 17:

    magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,

    id. Off. 3, 17, 70:

    mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,

    id. Mil. 6, 15:

    semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,

    Liv. 42, 23:

    nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,

    decide, dictate, id. 44, 22:

    nondum statuerat conservaret eum necne,

    Nep. Eum. 11, 2:

    statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,

    Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —
    (β).
    With de:

    ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,

    Cic. Att. 16, 16, B, 8:

    et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,

    id. ib. 4, 2, 4:

    ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,

    Liv. 42, 22:

    si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,

    id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:

    cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,

    Sall. C. 52, 17:

    satis visum de Vestilia statuere,

    to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:

    jus statuendi de procuratoribus,

    id. ib. 12, 54:

    facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,

    id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:

    eorum qui de se statuebant humabantur corpora,

    Tac. A. 6, 29.—
    (γ).
    With de and abl. and interrog.-clause:

    si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,

    Cic. Balb. 8, 22.—
    (δ).
    With contra:

    consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,

    Cic. Or. 10, 34. —
    (ε).
    With indef. obj., usu. a neutr. pron.:

    utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?

    Cic. Fl. 12, 27:

    dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,

    id. Mur. 30, 62:

    eoque utrique quod statuit contenti sunt,

    Caes. B. C. 1, 87:

    senatus, ne quid absente rege statueret,

    Liv. 39, 24, 13:

    maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),

    id. 8, 13, 17:

    id ubi in P. Licinio ita statutum est,

    id. 41, 15, 10:

    interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

    Curt. 8, 14, 43:

    quid in futurum statuerim, aperiam,

    Tac. A. 4, 37:

    utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,

    Suet. Claud. 12;

    qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,

    Sen. Med. 2, 199:

    non ergo quod libet statuere arbiter potest,

    Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:

    earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,

    Cic. Att. 16, 16, C, 11.—
    (ζ).
    With de or super and abl.:

    vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?

    Sall. C. 52, 31:

    nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,

    Suet. Tib. 13:

    ne quid super tanta re absente principe statueretur,

    Tac. H. 4, 9.—
    (η).
    Absol., mostly pass. impers.:

    ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,

    Liv. 8, 14, 1:

    tunc ut quaeque causa erit statuetis,

    id. 3, 53, 10:

    non ex rumore statuendum,

    decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—
    (θ).
    With cognoscere, to examine ( officially) and decide:

    petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,

    Caes. B. G. 1, 19:

    consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,

    Liv. 39, 3, 2:

    missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,

    id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:

    quod causa cognita erit statuendum,

    Dig. 2, 11, 2, § 8.—
    2.
    With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:

    numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,

    Cic. Phil. 2, 12, 30:

    illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,

    id. Mur. 12, 27:

    neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,

    id. Tull. 5, 12:

    ut statuerem quid esset faciendum,

    id. Att. 7, 26, 3:

    statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,

    id. Ac. 2, 3, 9:

    si habes jam statutum quid tibi agendum putes,

    id. Fam. 4, 2, 4:

    tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,

    id. ib. 5, 8, 4:

    vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,

    Liv. 45, 19, 6:

    quam satis statuerat, utram foveret partem,

    id. 42, 29, 11:

    posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,

    Tac. A. 4, 40:

    statue quem poenae extrahas,

    Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:

    vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,

    Liv. 34, 2, 4:

    proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,

    id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:

    quidquid nos de communi sententia statuerimus,

    Cic. Fam. 4, 1, 2:

    sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,

    Sen. Herc. Fur. 1306.—
    D.
    To decree, order, prescribe.
    1.
    With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:

    eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:

    statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,

    id. ib. 2, 2, 71, §

    173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,

    id. ib. 2, 3, 15, §

    38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,

    id. ib. 2, 2, 42, §

    103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,

    id. Phil. 2, 38, 97:

    (Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,

    Tac. A. 14, 28:

    statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,

    id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:

    statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,

    Liv. 23, 16, 6:

    Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,

    Cic. Off. 3, 11, 48:

    statuunt ut fallere custodes tentent,

    Ov. M. 4, 84.—
    2.
    With acc. (post-Aug.):

    remedium statuere,

    to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:

    Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,

    decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):

    sic, di, statuistis,

    Ov. M. 4, 661.—
    3.
    With dat. and acc. (not ante-Aug.):

    eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,

    decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:

    Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,

    decreed, granted, Tac. A. 13, 34:

    biduum criminibus obiciendis statuitur,

    are allowed, id. ib. 3, 13:

    itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,

    Just. 12, 4, 8:

    ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,

    Stat. Th. 6, 300:

    non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,

    id. ib. 7, 219:

    statuere alicui munera,

    Val. Fl. 2, 566.—
    4.
    With dat. and interrog.-clause:

    cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,

    Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:

    ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,

    Liv. 7, 28, 8.—
    5.
    In partic., of punishment, etc., to decree, measure out, inflict.
    (α).
    With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):

    considerando... in utra (lege) major poena statuatur,

    Cic. Inv. 2, 49, 145:

    poenam statui par fuisse,

    Tac. A. 14, 49:

    qui non judicium, sed poenam statui videbant,

    id. ib. 11, 6:

    eadem poena in Catum Firmium statuitur,

    id. ib. 6, 31:

    senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,

    Suet. Caes. 14;

    so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,

    Liv. 39, 55, 3; cf.

    also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,

    Tac. A. 14, 48.— Absol.:

    non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),

    Tac. A. 3, 70.—
    (β).
    With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:

    obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20:

    fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,

    Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:

    res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,

    Sall. C. 52, 3:

    qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,

    Ov. P. 2, 2, 119:

    si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,

    Just. 2, 15, 10.—
    (γ).
    With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):

    in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,

    Tac. A. 6, 24 (18).—
    (δ).
    De capite, to pass sentence of death:

    legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,

    Cic. Rep. 2, 36, 61.—
    E.
    Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;

    freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,

    Cic. Prov. Cons. 5, 10:

    P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,

    id. Mil. 9, 24:

    statuerat excusare,

    to decline the office, id. Lig. 7, 21:

    cum statuissem scribere ad te aliquid,

    id. Off. 1, 2, 4:

    quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1:

    se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,

    id. ib. 2, 5, 40, §

    105: nam statueram in perpetuum tacere,

    id. Fam. 4, 4, 4:

    statueram... nihil de illo dicere,

    id. Fragm. Clod. 1, 1:

    statueram recta Appia Romam (i. e. venire),

    id. Att. 16, 10, 1:

    Pompeius statuerat bello decertare,

    Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:

    triumphare mense Januario statuerat,

    id. 39, 15:

    immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,

    id. 39, 48:

    rex quamquam dissimulare statuerat,

    id. 42, 21:

    opperiri ibi hostium adventum statuit,

    id. 42, 54, 9:

    ut statuisse non pugnare consules cognitum est,

    id. 2, 45, 9:

    exaugurare fana statuit,

    id. 1, 55, 2:

    Delphos mittere statuit,

    id. 1, 56, 5:

    eos deducere in agros statuerunt,

    id. 40, 38, 2:

    tradere se, ait, moenia statuisse,

    id. 8, 25, 10:

    Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,

    id. 7, 37, 4:

    statuit sic adfectos hosti non obicere,

    id. 44, 36, 2:

    sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,

    Vell. 1, 12, 2:

    statui pauca disserere,

    Tac. H. 4, 73:

    amoliri juvenem specie honoris statuit,

    id. A. 2, 42:

    statuerat urbem novam condere,

    Curt. 4, 8, 1:

    statuerat parcere urbi conditae a Cyro,

    id. 7, 6, 20:

    rex statuerat inde abire,

    id. 7, 11, 4:

    Alexander statuerat ex Syria petere Africam,

    id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,

    statutum habere cum animo ac deliberatum,

    to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:

    caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,

    id. Phil. 3, 7, 29.—
    F.
    To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).
    1.
    With acc. and inf.
    a.
    In gen.:

    senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,

    Cic. Phil. 12, 5, 12:

    statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,

    id. Verr. 2, 3, 35, § 81:

    quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?

    id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:

    is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,

    id. Pis. 13, 29:

    tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?

    id. Verr. 2, 3, 58, § 133:

    si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,

    we were sure, id. Quint. 30, 92:

    non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,

    id. Verr. 2, 3, 90, § 211:

    hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,

    assume, id. Off. 3, 6, 28:

    cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,

    had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:

    quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,

    id. Planc. 21, 51:

    quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,

    id. Fam. 5, 13, 1:

    hoc anno statuit temporis esse satis,

    Ov. F. 1, 34:

    nolim statuas me mente maligna id facere,

    Cat. 67, 37.— So with sic:

    velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,

    Cic. Fam. 7, 33 fin.:

    ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,

    I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:

    quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,

    id. ib. 64, 135:

    sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,

    id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:

    ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,

    Cic. Att. 1, 5, 4:

    qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,

    id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:

    si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,

    that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:

    quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,

    id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—
    b.
    Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):

    cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,

    Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:

    quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?

    id. Quint. 24, 76:

    ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    id. Off. 3, 16, 67:

    Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,

    Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:

    hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,

    Cic. Prov. Cons. 6, 14:

    quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?

    id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,

    hoc si ita statuetis,

    id. ib. 16, 47.—
    c.
    Esp. with gerund.-clause.
    (α).
    To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:

    tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?

    did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §

    103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,

    id. Fam. 5, 2, 10:

    statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,

    id. Sest. 10, 24:

    Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,

    Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:

    ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,

    acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —
    (β).
    To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:

    manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,

    Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:

    ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,

    id. Fam. 5, 2, 1:

    statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,

    id. Clu. 6, 16:

    Caesar statuit exspectandam classem,

    Caes. B. G. 3, 14:

    non expectandum sibi statuit dum, etc.,

    id. ib. 1, 11:

    quod eo tempore statuerat non esse faciendum,

    id. B. C. 3, 44:

    statuit sibi nihil agitandum,

    Sall. J. 39, 5:

    Metellus statuit alio more bellum gerendum,

    id. ib. 54, 5:

    Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,

    Nep. Alcib. 10, 2:

    sororis filios tollendos statuit,

    Just. 38, 1.—
    2.
    With ut:

    si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),

    Cic. Caecin. 24, 69:

    ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),

    id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:

    cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,

    Cic. Mur. 14, 32.—
    3.
    With two acc. (= duco, existimo):

    omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,

    regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:

    Anaximenes aera deum statuit,

    id. N. D. 10, 26:

    voluptatem summum bonum statuens,

    id. Off. 1, 2, 5:

    video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,

    id. Sest. 69, 144:

    si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,

    id. Lael. 11, 38:

    Hieronymus summum bonum statuit non dolere,

    id. Fin. 2, 6, 19:

    noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,

    id. Leg. 3, 2, 5:

    decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,

    Tac. A. 12, 7:

    optimum in praesentia statuit reponere odium,

    id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):

    vidistis senem... statutum, ventriosum?

    Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):

    Dei,

    Lact. 2, 16, 14:

    Parcarum leges ac statuta,

    id. 1, 11, 14:

    statuta Dei et placita,

    id. 7, 25, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > statuo

  • 9 prō-pōnō

        prō-pōnō posuī, positus, ere,    to put forth, set forth, lay out, place before, expose to view, display: vexillum, Cs.: manūs, caput, O.: ediscendos fastos populo: in publico epistulam.—Fig., to set before the mind, propose, imagine, conceive: tibi duos reges: ad imitandum mihi exemplar: eam (vitam) ante oculos vestros: condicio supplici in bello timiditati militis proposita: vim fortunae animo, L.—To point out, declare, represent, report, say, relate, set forth, publish: rem gestam, Cs.: quid dicturus sit: quaestionem, put, N.: viros notissimos, adduce: de Galliae moribus, Cs.: quod antea tacuerat, esse nonnullos, quorum, etc., Cs.— To offer, propose: fidem venalem, expose for sale: nullo praemio proposito: pugnae honorem, V.: tenesmos, cui remedia proponebantur, were prescribed, N.—To threaten, denounce: cui cum mors proponeretur: iniuriae propositae a Catone: mortem sibi ante oculos, L.—To purpose, resolve, intend, design, determine: iter a proposito (itinere) diversum, Cs.: cum id mihi propositum initio non fuisset, I had not intended it: mihi nihil erat propositum ad scribendum, I had no special occasion to write: ordo propositus dignitati, designed for men of worth: neque propositum nobis est hoc loco (laudare), etc., I am resolved: cum mihi proposuissem, ut animos commoverem: propositum est, ut, etc., the design is.—In logic, to premise, state a premise, assume.

    Latin-English dictionary > prō-pōnō

  • 10 pro-fundō

        pro-fundō    (prō-, Ct.), fūdī, fūsus, ere, to pour out, pour forth, shed copiously, cause to flow: sanguinem pro patriā: lacrimas oculis, V.: lacrimae se subito profuderunt, burst forth.—To bring forth, produce, utter: vocem: clamorem.—With se, to pour forth, rush forth, throw out: omnis multitudo sagittariorum se profudit, Cs.: in vitibus ea, quae sese nimium profuderunt, i. e. have grown too fast.—Fig., to throw away, spend freely, waste, lavish, dissipate, squander: profundat, perdat, T.: patrimonia: pecuniam, vitam pro patriā, sacrifice.—To pour out, vent, expend, be lavish of, express freely: odium in me: res universas, set forth all together.—With se, to rush forth, break out: voluptates subito se profundunt... universae: si totum se ille in me profudisset, i. e. had been generous to me: in questūs flebilīs sese, L.

    Latin-English dictionary > pro-fundō

  • 11 propono

    prō-pōno, pŏsŭi, pŏsĭtum, 3, v. a., to put or set forth, to set or lay out, to place before, expose to view, to display (class.).
    I.
    Lit.:

    proponere vexillum,

    Caes. B. G. 2, 20:

    pallentesque manus, sanguineumque caput,

    Ov. Tr. 3, 9, 30:

    i puer et citus haec aliquā propone columnā,

    Prop. 3 (4), 23, 23:

    aliquid venale,

    to expose for sale, Cic. Verr. 2, 2, 32, § 78; cf. Suet. Ner. 16:

    geminum pugnae proponit honorem,

    proposes, offers, Verg. A. 5, 365:

    singulis diebus ediscendos fastos populo proposuit,

    Cic. Mur. 11, 25:

    legem in publicum,

    id. Agr. 2, 5, 13:

    in publico epistulam,

    id. Att. 8, 9, 2; id. Pis. 36, 88:

    vectigalia,

    to publish, publicly advertise, Suet. Calig. 41:

    oppida Romanis proposita ad copiam commeatūs,

    Caes. B. G. 7, 14:

    ne quid volucre proponeretur, praeter, etc.,

    should be served up, Plin. 10, 50, 71, § 139 (al. poneretur).—
    II.
    Trop.
    A.
    To set before the eyes, to propose mentally; to imagine, conceive:

    propone tibi duos reges,

    Cic. Deiot. 14, 40:

    aliquid sibi exemplar,

    id. Univ. 2:

    sibi aliquem ad imitandum,

    id. de Or. 2, 22, 93:

    vos ante oculos animosque vestros... Apronii regnum proponite,

    id. Verr. 2, 3, 23, § 58:

    eam (vitam) ante oculos vestros proponite,

    id. Sull. 26, 72:

    condicio supplicii in bello timiditati militis proposita,

    id. Clu. 46, 129; 56, 154; 12, 42:

    vim fortunae animo,

    Liv. 30, 30:

    spem libertatis,

    Cic. Rab. Perd. 5, 15:

    nihil ad scribendum,

    id. Att. 5, 10, 4.—
    B.
    To expose:

    omnibus telis fortunae proposita est vita nostra,

    Cic. Fam. 5, 16, 2:

    tabernis apertis proposita omnia in medio vidit,

    Liv. 6, 25, 9.—
    C.
    To point out, declare, represent, report, say, relate, set forth, publish, etc. (cf.:

    indico, denuntio): ut proponat, quid dicturus sit,

    Cic. Or. 40, 137; id. Brut. 60, 217:

    extremum illud est de iis, quae proposueram,

    id. Fam. 15, 14, 6:

    contione habitā, rem gestam proponit,

    Caes. B. G. 5, 50:

    in exemplum proponere,

    Quint. 7, 1, 41; 12, 2, 27.—With de:

    de Galliae Germaniaeque moribus, et quo differant eae nationes inter se,

    Caes. B. G. 6, 11.—With object-clause:

    quod ante tacuerat, proponit, esse nonnullos, quorum, etc.,

    Caes. B. G. 1, 17:

    cui (morbo) remedia celeria faciliaque proponebantur,

    were proposed, suggested, believed to be efficient, Nep. Att. 21, 2.—
    D.
    To offer, propose as a reward:

    Xerxes praemium proposuit, qui invenisset novam voluptatem,

    Cic. Tusc. 5, 7, 20:

    populo congiarium, militi donativum,

    Suet. Ner. 7.—
    2.
    In a bad sense, to threaten, denounce:

    cui cum publicatio bonorum, exsilium, mors proponeretur,

    Cic. Planc. 41, 97:

    injuriae, quae propositae sunt a Catone,

    id. Fam. 1, 5, b, 2:

    contentiones, quae mihi proponuntur,

    id. Att. 2, 19, 1:

    improbis poenam,

    id. Fin. 2, 17, 57:

    damnationem et mortem sibi proponat ante oculos,

    Liv. 2, 54, 6; Just. 16, 5, 2.—
    E.
    To lay before, to propose for an answer: aliquam quaestionem, Nep Att. 20, 2:

    aenigma,

    Vulg. Ezech. 17, 2.—
    F.
    To purpose, resolve, intend, design, determine:

    consecutus id, quod animo proposuerat,

    Caes. B. G. 7, 47:

    cum id mihi propositum initio non fuisset,

    I had not proposed it to myself, had not intended it, Cic. Q. Fr. 1, 1, 6.— With inf.:

    neque propositum nobis est hoc loco (laudare), etc.,

    I am resolved, Cic. Brut. 6, 25.—With ut:

    propositum est, non ut eloquentiam meam perspicias, sed ut,

    the design is, Cic. Brut. 92, 318.—
    G.
    To say or mention beforehand (post-Aug.), Col. 8, 17, 8.—
    2.
    To state the first premise of a syllogism:

    cum proponimus,

    Cic. Inv. 1, 39, 70; 1, 40, 72.—
    H.
    To impose (post-class.):

    novam mihi propono dicendi legem,

    Mamert. Genethl. 5.—Hence, prōpŏsĭtum, i, n.
    A.
    A plan, intention, design, resolution, purpose (class.):

    quidnam Pompeius propositi aut voluntatis ad dimicandum haberet,

    Caes. B. C. 3, 84:

    assequi,

    to attain, Cic. Fin. 3, 6, 22:

    est enim propositum, ut iratum efficiat judicem,

    id. Part. 4, 14:

    tenere,

    to keep to one's purpose, Nep. Eum. 3, 5; Liv. 3, 41, 4; Caes. B. C. 1, 83; 3, 42; 64:

    propositum peragere,

    Nep. Att. 22, 2:

    tenax propositi,

    Hor. C. 3, 3, 1: in proposito manere. Suet. Gram. 24:

    reprehendendi habere,

    Plin. Ep. 9, 19, 7:

    omne propositum operis a nobis destinati,

    Quint. 2, 10, 15; 2, 19, 1; 12, 9, 14.—
    B.
    The first premise of a syllogism, Cic. de Or. 2, 53, 215; Sen. Q. N. 1, 8, 4.—
    2.
    An argument: nam est in proposito finis fides, Cic. Part. 3, 9.—
    3.
    The main point, principal subject, theme:

    a proposito declinare aliquantulum,

    Cic. Or. 40, 137:

    egredi a proposito ornandi causā,

    id. Brut. 21, 82:

    a proposito aberrare,

    id. Fin. 5, 28, 83:

    redire ad propositum,

    id. de Or. 3, 53, 203:

    ad propositum revertamur,

    id. Off. 3, 9, 39:

    a proposito aversus,

    Liv. 2, 8, 8:

    propositum totius operis,

    Sen. Ep. 65, 4 sq.; 65, 8:

    vitae,

    Cels. 5, 26, 6:

    meum,

    Phaedr. 1, 5, 2:

    tuum,

    Sen. Ep. 68, 3.—
    C.
    A way, manner, or course of life ( poet. and post-Aug.):

    mutandum tibi propositum est et vitae genus,

    Phaedr. prol. 3, 15:

    vir proposito sanctissimus,

    Vell. 2, 2, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > propono

  • 12 prō-dō

        prō-dō didī, ditus, ere,    to put forth, exhibit, reveal: Medusae squalentia ora, O.—To bring forth, produce, propagate: genus alto a sanguine Teucri, V.: Quae dies ut cesset prodere furem, Iu.—To put forth, relate, report, record, hand down, transmit: ea, quae scriptores prodiderunt: Thucydides ossa eius esse sepulta memoriae prodidit, has recorded, N.: quos natos in insulā ipsā memoriā proditum dicunt, that there is a tradition, Cs.: ius imaginis ad memoriam posteritatemque prodendae.—To proclaim, appoint, elect, create: quem produnt patres consulum rogandorum ergo: flaminem.—To reveal, make known, disclose, discover, betray: cum decretum proditur, lex veri rectique proditur: is me deseruit ac prodidit: classem praedonibus: hosti rem p., S.: crimen voltu, O.: arcanum, Iu.: Gaudia prodentem voltum celare, H.— To give up, surrender, abandon: anui prodita abs te filiast, T.: suam vitam, T.: ad improvidam pugnam legiones, expose, L.—Fig., to set forth, give display: perniciosum exemplum: prodendi exempli causā, of setting an example, L.—To extend, protract: aliquot nuptiis dies, i. e. delay the wedding a few days, T.

    Latin-English dictionary > prō-dō

  • 13 prōmptus

        prōmptus adj. with comp. and sup.    [P. of promo], set forth, brought forward, disclosed, exposed, manifest: aliud clausum in pectore, aliud promptum in linguā habere, S.: prompta et aperta: nihil quod non istius cupiditati promptissimum esset.— At hand, prepared, ready, quick, prompt, inclined, disposed: homo: audacia, S.: sagittae, O.: promptissimus quisque interciderunt, ablest, Ta.: ad bella suscipienda animus, Cs.: ad usum forensem promptior esse: ad lacessendum certamen, L.: promptior in spem, Ta.: celeritas in agendo: in rebus gerendis, N.: utemini nobis etiam promptioribus pro patriā, L.: manu promptior, L.: promptior linguā quam manu, S.: nullam gentem promptiorem veniae dandae fuisse, L.— Bold, enterprising: promptissimus quisque, Ta.: post eventum, Ta.— Easy, practicable: defensio: aditus, Ta.: moenia haudquaquam prompta oppugnanti, L.: sed nec mihi dicere promptum, Nec facere est isti, O.: an promptum effectu aut certe non arduum sit, Ta.
    * * *
    prompta -um, promptior -or -us, promptissimus -a -um ADJ
    set forth, brought forward, manifest, disclosed; willing, ready, eager, quick

    Latin-English dictionary > prōmptus

  • 14 statuō

        statuō uī, ūtus, ere    [status], to cause to stand, set up, set, station, fix upright, erect, plant: statue signum, L.: agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem), H.: Crateras magnos statuunt (on the table), V.: tabernacula statui passus non est, to pitch, Cs.: aeiem quam arte statuerat, latius porrigit, had drawn up, S.: statuitur Lollius in convivio, is taken to the banquet: tabernacula in foro, L.: ubi primum equus Curtium in vado statuit, L.: in nostris castris tibi tabernaculum statue, Cu.: pro rigidis calamos columnis, O.: alqm capite in terram, T.: patrem eius ante oculos: bovem ad fanum Dianae et ante aram, L.: Puer quis Ad cyathum statuetur? H.— To construct and place, set up, erect, make, build: eique statuam equestrem in rostris statui placere, in his honor: Effigiem, V.: Templa tibi, O.: aras e caespite, O.: aëneum tropaeum: carceres eo anno in Circo primum statuti, L.: incensis operibus quae statuerat, N.: Inter et Aegidas mediā statuaris in urbe, i. e. a statue of you, O.: Urbem quam statuo vestra est, found, V.— To cause to stand firm, strengthen, support: rem p. certo animo, Att. ap. C.—Of rules and precedents, to establish, constitute, ordain, fix, settle, set forth: omnīs partīs religionis: vectigal etiam novum ex salariā annonā, L.: Exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placare studeant, T.: in alquo homine exemplum huius modi: si quid iniungere inferiori velis, si id prius in te ac tuos ipse iuris statueris, etc., first admit it against yourself, L.: citius Quam tibi nostrorum statuatur summa laborum, i. e. is recounted, O.— Of persons, to constitute, appoint, create: arbitrum me huius rei.—Of limits and conditions, to determine, fix, impose, set: imperi diuturnitati modum statuendum putavistis, that a limit should be assigned: statui mihi tum modum et orationi meae, imposed restraints upon: non statuendo felicitati modum, by not limiting his success, L.: modum carminis, O.: providete duriorem vobis condicionem: Finem orationi, make an end of, T.—Of a time or place, to fix, appoint, set: statutus est comitiis dies, L.: multitudini diem statuit ante quam liceret, etc., S.: fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant, Cu.— To decide, determine, settle, fix, bring about, choose, make a decision: ut pro merito cuiusque statueretur, L.: ut ipse de eo causā cognitā statuat, to try the cause and decide, Cs.: utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?: ut statuatis hoc iudicio utrum, etc.: in hoc homine statuetur, possitne homo damnari, etc.: quid faciendum sit, L.: nondum statuerat, conservaret eum necne, N.: in senatu de lege: de absente eo statuere ac iudicare, L.: de P. Lentulo, i. e. decide on the punishment of, S.: (ii), quos contra statuas: Res quoque privatas statui sine crimine iudex, sat in judgment upon, O.—In the mind, to decide, make up one's mind, conclude, determine, be convinced: numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum, etc.: neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.: vix statuere apud animum meum possum, utrum, etc., to make up my mind, L.: quidquid nos communi sententiā statuerimus. — To decree, order, ordain, enact, prescribe: statuunt ut decem milia hominum mittantur, Cs.: eos (Siculos) statuisse, ut hoc quod dico postularetur: patres ut statuerent, ne absentium nomina reciperentur: statutum esse (inter plebem et Poenos), ut... impedimenta diriperent, agreed, L.: statuunt ut Fallere custodes tentent, O.: sic, di, statuistis, O.: (Vestalibus) stipendium de publico, decreed a salary, L.: cur his quoque statuisti, quantum ex hoc genere frumenti darent.—Of punishments, to decree, measure out, inflict, pass sentence: considerando... in utrā (lege) maior poena statuatur: obsecrare, ne quid gravius in fratrem statueret, treat harshly, Cs.: quid in illos statuamus consultare, S.: cum triste aliquid statuit, O.: legem de capite civis Romani statui vetare, i. e. sentence of death to be passed.—To resolve, determine, purpose, propose: statuit ab initio ius publicano non dicere: statuerat excusare, to decline the office: proelio decertare, Cs.: non pugnare, L.: habere statutum cum animo ac deliberatum, to have firmly and deliberately resolved: caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat.— To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold, be convinced, conclude, think, consider: leges statuimus per vim et contra auspicia latas: statuit senatus hoc, ne illi quidem esse licitum, cui concesserat omnia: qui id statuat esse ius quod non oporteat iudicari, who holds that to be the law: cum igitur statuisset, opus esse, etc., had become convinced: statuistis, etiam intra muros Antoni scelus versari, inferred: Hoc anno statuit temporis esse satis, O.: si id dicunt, non recte aliquid statuere eos qui consulantur, that they hold an erroneous opinion: hoc si ita statuetis: statuit nauarchos omnīs vitā esse privandos, thought it necessary to deprive, etc.: causam sibi dicendam esse statuerat, knew: Caesar statuit exspectandam classem, Cs.: si, ut Manilius statuebat, sic est iudicatum: uti statuit, as he thought, L.: omnīs statuit ille quidem non inimicos, sed hostīs, regarded not as adversaries, but as foes: Anaximenes aëra deum statuit, regarded.
    * * *
    statuere, statui, statutus V
    set up, establish, set, place, build; decide, think

    Latin-English dictionary > statuō

  • 15 explico

    I
    explicare, explicavi, explicatus V
    unfold, extend; set forth, display, exhibit, explain, disentangle
    II
    explicare, explicui, explicitus V
    unfold, extend; set forth, explain

    Latin-English dictionary > explico

  • 16 narro

    narro, āvi, ātum, 1, v. a. [for gnarigo (gnarigavit, Fest. p. 95) from gnarus; Sanscr. gnā, know; Gr. gignôskô; cf.: nosco (gnosco), ignoro], to tell, relate, narrate, report, recount, set forth (syn.: memoro, nuntio, trado).
    I.
    Lit.:

    quid mihi istaec narras?

    Ter. Hec. 5, 2, 18:

    ego tibi ea narro quae tu melius scis, quam ipse, qui narro,

    Cic. Fam. 9, 6, 6:

    garrula pericula,

    Juv. 12, [p. 1187] 82.—With acc. and inf.:

    mihi Philargyrus narravit, te interdum sollicitum esse vehementius,

    Cic. Fam. 6, 1, 6:

    Clitarchus tibi narravit Darium ab Alexandro esse superatum,

    id. ib. 2, 10, 3:

    ne narres te sudavisse ferendo Carmina,

    Hor. Ep. 1, 13, 16:

    narrare virtutem alicujus,

    Ter. Ad. 4, 1, 20; Plin. 6, 22, 24, § 84:

    cibos suos homini narrabimus,

    set forth, explain, id. 20 praef.:

    narrat, ut virgo ab se integra etiam tum siet,

    Ter. Hec. 1, 2, 70.— Pass.:

    ut ita narrentur ut gestae res erunt,

    Cic. Inv. 1, 20, 29:

    haec inter paucos palam secreto narrantur,

    id. Fam. 8, 1, 4:

    in comoediis res ipsa narratur,

    id. ib. 9, 22, 1:

    quae in provinciis facta narrabantur,

    Liv. 39, 6, 6; Quint. 3, 8, 11; 4, 2, 76; Plin. Ep. 7, 27, 3; Suet. Calig. 22:

    rationes... satis narratas,

    Tac. A. 11, 11.—With de:

    quā (epistulā) Crassi libertum ais tibi de meā sollicitudine macieque narrāsse,

    Cic. Att. 3, 15, 1:

    mores ejus, de quo narres,

    id. de Or. 2, 59, 241:

    de quibus nos narrabimus,

    Auct. Her. 3, 14, 24; cf. in the foll.: male, bene narrare, to tell bad or good news:

    male narras de Nepotis filio,

    Cic. Att. 16, 14, 4:

    Othonem quod speras posse vinci, sane bene narras,

    id. ib. 13, 33, 2.—Of things:

    quid istaec tabellae narrant?

    Plaut. Pers. 4, 3, 29:

    si res publica tibi narrare posset, quomodo sese haberet,

    Cic. Fam. 3, 1, 1:

    cum ejus oratio de animo tuo, de sermonibus, quos de me haberes cotidie, mihi narraret,

    id. ib. 3, 1, 1: narratur and narrant, it is said, they say:

    Paridis propter narratur amorem Graecia Barbariae lento collisa duello,

    Hor. Ep. 1, 2, 6; Ov. H. 6, 19:

    versiculos in me narratur scribere Cinna,

    Mart. 3, 9, 1; but narratur with acc. and inf. is rare:

    nunc Chamavos et Angrivarios immigrāsse narratur,

    Tac. G. 33 init.:

    eoque terrore aves tunc siluisse narratur,

    Plin. 35, 11, 28, § 121 (Jan. narrantque; cf.

    Zumpt, Gram. § 607): narrant, et in Ponto Caecian in se trahere nubes,

    Plin. 2, 47, 48, § 126; 2, 106, 110, § 236; 32, 7, 24, § 75 et saep.: narror, narraris = narratur de me, de te, to be the subject of talk, it is said of me, thee, etc.:

    rideor ubique, narror, ostendor,

    Quint. Decl. 14, 12 init.:

    dulcis in Elysio narraris fabula campi,

    Mart. 12, 52, 5: Sibi narrare, to inform one's self, learn: Cape has tabellas;

    tute hinc narrato tibi, quae me miseria contabefecit,

    Plaut. Ps. 1, 1, 18.—
    II.
    Transf., in gen., to say, speak, tell:

    narra, quid est, quid ait?

    Plaut. Poen. 5, 2, 67:

    ego quid narres nescio,

    Ter. And. 3, 1, 19; id. Phorm. 2, 3, 54:

    non possum satis narrare quos ludos praebueris intus,

    id. Eun. 5, 7, 9:

    quantum distet ab Inacho Codrus,

    Hor. C. 3, 19, 3.— Hence, narro tibi, I tell you, I assure you, in fact, seriously, a form of asseveration:

    narro tibi: plane relegatus mihi videor, postea quam in Formiano sum,

    Cic. Att. 2, 11, 1:

    narro tibi, haec loca venusta sunt, abdita certe,

    id. ib. 15, 16, B;

    15, 21, 1: navita de ventis, de tauris narrat arator,

    talks, Prop. 2, 1, 43:

    ne res per quemquam narraretur,

    Just. 1, 9, 19.—
    B.
    Esp., to dedicate: librum alicui, Plin. praef. § 1.—Hence, P. a. as subst.: narrātum, i, n., that which is told or narrated:

    hoc quoque, Tiresia, praeter narrata petenti Responde,

    Hor. S. 2, 5, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > narro

  • 17 persequor

    per-sĕquor, cūtus and quūtus, 3, v. dep. a. and n. ( act. collat. form of the imperat. persece for perseque, Poët. ap. Cic. Att. 13, 23 fin.).
    I. A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    ille servolum Jubet illum persequi,

    Plaut. Cist. 1, 3, 35; 4, 2, 30:

    si vis persequi vestigiis,

    id. Men. 4, 1, 9:

    certum est persequi,

    Ter. Phorm. 3, 3, 18:

    me in Asiam persequens,

    id. And. 5, 4, 32:

    (persequens dicit perseverationem sequentis ostendens. Persequitur enim qui non desinit sequi, Don. ad h. l.): aliquem,

    Cic. Verr. 2, 5, 35, § 91:

    exercitum,

    id. Phil. 3, 3, 7:

    cursim,

    Petr. 6:

    Hortensium ipsius vestigiis,

    Cic. Brut. 90, 307:

    quā, aut terrā aut mari, persequar eum, qui, etc.,

    id. Att. 7, 22, 2:

    vestigia alicujus,

    id. de Or. 1, 23, 105; Verg. A. 9, 218:

    hanc persecuta mater orare incipit,

    Phaedr. 1, 28, 5.—With inf. ( poet.):

    atqui non ego te tigris ut aspera... frangere persequor,

    Hor. C. 1, 23, 10.—
    2.
    In partic.
    a.
    To follow after, press upon, chase, pursue:

    fugientes usque ad flumen persequuntur,

    Caes. B. G. 7, 67:

    bello,

    id. ib. 1, 14:

    deterrere hostes a persequendo,

    Sall. J. 50, 6:

    feras,

    Ov. H. 9, 34:

    beluas,

    Curt. 8, 14, 26.—
    b.
    To go through a place in pursuit of any thing, to search through:

    omnes solitudines,

    Cic. Pis. 22, 53. —
    B.
    Transf., to follow up, come up with, overtake:

    quo ego te ne persequi quidem possem triginta diebus,

    Cic. Fam. 3, 6, 3; id. Div. 2, 72, 149:

    mors et fugacem persequitur virum,

    Hor. C. 3, 2, 14.—
    C.
    Trop.
    1.
    In gen., to follow perseveringly, to pursue any thing:

    omnes vias persequar,

    Cic. Fam. 4, 13, 6:

    viam,

    Ter. Hec. 3, 5, 4:

    eas artes,

    Cic. Fin. 1, 21, 72.—
    2.
    In partic.
    a.
    With the accessory notion of striving after, to pursue, hunt after, seek to obtain, strive after, = appetere, affectare:

    quis est, qui utilia non studiosissime persequatur?

    Cic. Off. 3, 28, 101:

    ego mihi alios deos penates persequar,

    Plaut. Merc. 5, 1, 7: Pl. Tene priusquam hinc abeo savium. Ph. Si quidem mi hercle regnum detur, numquam id potius persequar, id. Curc. 1, 3, 55:

    hereditates,

    Ter. And. 4, 5, 20:

    hereditates aut syngraphas,

    Cic. Leg. 3, 8, 18:

    cujusquemodi voluptates,

    id. Fin. 2, 7, 22: ego meum jus persequar, I will pursue or assert my right, Ter. Ad. 2, 1, 9; Cic. Caecin. 3, 8:

    persequendi juris sui potestas,

    id. Div. in Caecil. 6, 21:

    bona tua repetere ac persequi lite atque judicio,

    id. Verr. 2, 3, 13, § 32:

    possumus rem nostram persequi,

    id. Quint. 13, 45 fin.:

    cum tribunus plebis poenas a seditioso cive per bonos viros judicio persequi vellet,

    sought to obtain, id. Fam. 1, 9, 15.—
    (β).
    With inf., to hasten, be eager (rare):

    nec scimus quam in partem ingredi persequamur,

    Plaut. Rud. 3, 3, 4.—
    b.
    To follow, be a follower of; to imitate, copy after a person or thing as a guide or pattern:

    si vero Academiam veterem persequamur,

    Cic. Ac. 1, 2, 7:

    sectam et instituta alicujus,

    id. Verr. 2, 5, 71, § 183:

    ego neglectā barbarorum inscitiā te persequar,

    id. Fam. 9, 3, 2; id. Ac. 2, 23, 74:

    ut, quae maxime excellant in eo, quem imitabitur, ea diligentissime persequatur,

    id. de Or. 2, 22, 90.—
    c.
    To pursue, proceed against, prosecute; to revenge, avenge, take vengeance upon a person or thing:

    aliquem bello,

    Caes. B. G. 5, 1:

    aliquem judicio,

    Cic. Fl. 20, 47:

    alicujus injurias ulcisci ac persequi,

    id. Verr. 2, 2, 3, § 9; so,

    injuriam,

    id. Mur. 21, 44; Sall. J. 14, 23; cf. Kritz ad Sall. C. 9, 5:

    mortem alicujus,

    Cic. Fam. 9, 3, 2:

    de persequendis inimicitiis,

    Caes. B. C. 3, 83 fin.:

    Trebonii mortem,

    Cic. Phil. 13, 18, 39; Caes. B. G. 7, 38; Liv. 40, 11 fin.:

    adulterium,

    Sen. Contr. 3, 20.—
    d.
    To persecute for religious belief or practice (eccl. Lat.), Tert. ad Scap. 5; Vulg. Johan. 15, 20; id. Act. 7, 52; id. Rom. 12, 14 et saep.—
    e.
    To follow in writing, to take down, minute down:

    celeritate scribendi, quae dicerentur persequi,

    Cic. Sull. 14, 42:

    multa diserte dixit, quae notarius persequi non potuit,

    Sen. Apoc. 9, 2.—
    f.
    To follow up with action, to follow out, perform, execute, bring about, do, accomplish, etc.:

    hoc, ut dico, factis persequar,

    Plaut. Merc. 3, 2, 11:

    erus quod imperavit persequi,

    id. Am. 2, 1, 40:

    imperium patris,

    id. Stich. 1, 2, 84 sq.:

    ex usu quod est, id persequar,

    Ter. Hec. 4, 3, 10:

    mandata,

    Cic. Q. Fr. 2, 14, 3:

    si idem extrema persequitur qui inchoavit,

    id. Prov. Cons. 8, 19:

    vitam inopem et vagam,

    to lead, id. Phil. 12, 7, 15.— Absol.:

    sed tamen ibo et persequar,

    will go and obey, Plaut. Cist. 2, 1, 64. —
    (β).
    In partic., to follow out in speech or writing, to set forth, treat of, relate, recount, describe, explain, etc.:

    aliquid voce,

    Cic. Planc. 23, 56:

    dum rationes Persequor,

    set forth, treat of, discuss the reasons, Lucr. 5, 56:

    quae versibus persecutus est Ennius,

    Cic. Sen. 6, 16:

    philosophiam Latinis litteris,

    id. Ac. 1, 3, 12:

    aliquid scripturā,

    id. Fam. 15, 21, 4:

    obscenas voluptates,

    id. N. D. 1, 40, 111:

    res Hannibalis,

    id. Div. 1, 24, 49:

    has res in eo libro,

    id. Off. 2, 24, 87:

    quae persequerer, si commemorare possem sine dolore,

    id. Fam. 5, 13, 3: da te in sermonem et persece Et confice, etc., Poët. ap. Cic. Att. 13, 23, 3.—
    * II.
    Neutr., to follow or come after:

    exacta vindemia gramine persecuto,

    when the grass has grown again, Pall. 3, 26, 5.
    In a pass.
    signif. (post-class.):

    illa se in mare praecipitavit, ne persequeretur,

    Hyg. Fab. 198 dub.—Hence, persĕquens, entis, P. a., used as subst. *
    A.
    A pursuer, practiser:

    flagitii,

    Plaut. Cas. 2, 1, 13.—
    * B.
    A revenger, avenger:

    inimicitiarum persequentissimus,

    Auct. Her. 2, 19, 29.

    Lewis & Short latin dictionary > persequor

  • 18 efferō or ecferō

        efferō or ecferō extulī, ēlātus, ferre    [ex + fero], to carry out, take out, bring forth, take away, remove: tela ex aedibus: extra aedīs puerum, T.: frumentum ab Ilerdā, Cs.: signa portis efferri vidit, L.: pedem, escape, V.: pedem portā: sese tectis, V.: Furium longius extulit cursus, L.— To carry out for burial, bear to the grave, bury: Ecfertur, T.: filium: eum quam amplissime: extulit eum plebs, i. e. paid his funeral expenses, L.: anus Ex testamento elata, H.: Per funera septem Efferor, i. e. with a seven-fold funeral, O. — To bring forth, bear, produce: quod agri efferant: aliquid ex sese: cum ager cum decumo extulisset, ten fold: (Italia) genus acre virum Extulit, V.— To lift up, elevate, raise: hos in murum, Cs.: pars operis in altitudinem turris elata, Cs.: pulvis elatus lucem aufert, L.: dextrā ensem, V.: caput antro, O.: Lucifer Extulit ōs sacrum, rose, V.: ubi ortūs Extulerit Titan, V.—Fig., to set forth, spread abroad, utter, publish, proclaim, express: verbum de verbo expressum, translate literally, T.: si graves sententiae inconditis verbis efferuntur: in volgum disciplinam efferri, Cs.: hoc foras: Dedecus per auras, O.: in volgus elatum est, quā adrogantiā usus, etc., Cs.— To carry away, transport, excite, elate: me laetitiā.— P. pass.: milites studio, Cs.: tu insolentiā.— To bury, ruin, destroy: ne libera efferatur res p., L.: ne meo unius funere elata res p. esset, L.— To bring out, expose: me ad gloriam: alqm in odium, Ta.— To raise, elevate, exalt, laud, praise, extol: hominem ad summum imperium: quemque ob facinus pecuniā, S.: patriam demersam extuli: consilium summis laudibus, Cs.—With se, to rise, show oneself, appear: quae (virtus) cum se extulit, etc.— To lift up, elate, puff up, inflate, inspire: animum (fortuna) flatu suo, L.: alqm supra leges, Ta.: quod ecferas te insolenter: sese audaciā, S.: se in potestate, be insolent in office: (fortunati) efferuntur fere fastidio: adrogantiā elati, Cs.: ad iustam fiduciam, L. — To support, endure: laborem: malum patiendo, do away with.

    Latin-English dictionary > efferō or ecferō

  • 19 effero

    1.
    ef-fĕro or ecfĕro (cf. Neue, Formenl. 2, 766), extŭli, ēlatum, efferre or ecferre, v. a., to bring or carry out, to bring forth (very freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ex navi,

    Plaut. Am. 2, 1, 82; cf.

    tela, etc., ex aedibus Cethegi,

    Cic. Cat. 3, 3 fin.:

    argentum jubeo jam intus efferri foras,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 62; cf. id. ib. 4, 9, 127; id. Most. 2, 1, 58; id. Mil. 4, 8, 4:

    argentum ad aliquem,

    id. Epid. 5, 1, 27; id. Truc. 3, 1, 16:

    machaeram huc,

    id. Mil. 2, 5, 53; cf. id. Stich. 2, 2, 28:

    puerum extra aedes usquam,

    Ter. Hec. 4, 1, 48:

    cistellam domo,

    id. Eun. 4, 6, 15; cf.:

    cibaria sibi quemque domo,

    Caes. B. G. 1, 5, 3:

    frumentum ab Ilerda,

    id. B. C. 1, 78, 1:

    piscem de custodia,

    Col. 8, 17 fin.:

    litteras,

    Caes. B. G. 5, 45, 4:

    mucronem,

    Cic. Cat. 2, 1, 2; cf.:

    vexilla, signa, arma (e castris, extra fines, etc.),

    Liv. 10, 19; 27, 2; 29, 21; Tac. H. 3, 31 al.:

    ferrum a latere deripuit, elatumque deferebat in pectus,

    id. A. 1, 35 fin.: Colchis pedem, Enn. ap. Non. 297, 20; so,

    pedem,

    Verg. A. 2, 657; cf.

    pedem aedibus,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 19:

    pedem portā,

    Cic. Att. 6, 8, 5; 7, 2, 6; Suet. Tib. 38:

    pedem quoquam,

    Plaut. Capt. 2, 3, 97:

    se hinc (ignis),

    Lucr. 6, 89 and 385:

    se vallo (equus),

    Tac. A. 15, 7:

    Furium longius extulit cursus,

    Liv. 3, 5; cf.:

    Messium impetus per hostes extulit,

    id. 4, 29.—
    B.
    In partic.
    1.
    Like the Gr. ekpherô, to carry out (of the house) for burial, to bear to the grave, to bury (cf.: cremo, humo, sepelio, prosequor): optumum'st Loces illum efferendum;

    nam jam credo mortuus est,

    Plaut. Aul. 3, 6, 32; id. Most. 4, 3, 8 sqq.; Ter. And. 1, 1, 90 Don. and Ruhnk.; 1, 1, 101; Cic. N. D. 3, 32, 80; Nep. Att. 17; Liv. 2, 33; 3, 18 fin.; Quint. 8, 5, 21; Suet. Aug. 99; Hor. S. 2, 5, 85; Vulg. Luc. 7, 12.—
    b.
    Transf.: meo unius funere elata populi Romani esset res publica, carried to burial, i. e. overthrown, destroyed, Liv. 28, 28; 24, 22; 31, 29.—
    2.
    Of a fruit-bearing soil, to bring forth, bear, produce:

    id, quod agri efferant,

    Cic. Rep. 2, 4 fin.; id. Brut. 4, 16; cf. also id. Verr. 2, 3, 47 fin.; 86 al.—
    b.
    Transf.:

    ea, quae efferant aliquid ex sese, perfectiores habere naturas quam, etc.,

    Cic. N. D. 2, 33 fin.; cf. Quint. 10, 1, 109; poet.:

    (Italia) genus acre virum,

    Verg. G. 2, 169.—
    3.
    Of motion in an upward direction (cf.: erigo and educo, II. B. 1.), to lift up, elevate, raise, exalt, Lucil. ap. Non. 297, 25:

    aliquem in murum,

    Caes. B. G. 7, 47 fin.:

    pars operis in altitudinem turris elata,

    id. B. C. 2, 8 fin.; cf. Quint. 11, 3, 103; and Suet. Calig. 32:

    corvus e conspectu elatus,

    Liv. 7, 26:

    pulvis elatus,

    id. 4, 33:

    elata super capita scuta,

    Tac. H. 3, 27: jubar (luna), Petron. Poët. 89, 2, 54; poet.:

    caput Auctumnus agris extulit,

    Hor. Epod. 2, 18.
    II.
    Trop.
    A.
    To set forth, spread abroad, utter, publish, proclaim:

    clamorem,

    to raise, Plaut. Am. 1, 1, 73:

    quod neque in vulgum disciplinam efferri velint, neque, etc.,

    Caes. B. G. 6, 14, 4; cf. Plin. 2, 12, 9:

    vocem ejus in vulgus,

    Tac. A. 12, 21:

    tuum peccatum foras,

    Ter. Phorm. 5, 7, 65 Ruhnk.:

    hoc foras,

    Cic. Phil. 10, 3; so,

    clandestina consilia,

    Caes. B. G. 7, 1, 6:

    rem,

    id. ib. 7, 2, 2:

    has meas ineptias,

    Cic. de Or. 1, 24, 111:

    divinitus dicta,

    id. ib. 3, 1 fin. et saep.—With a rel. clause:

    posteaquam in volgus militum elatum est, qua arrogantia in colloquio Ariovistus usus, etc.,

    Caes. B. G. 1, 46, 4.—
    2.
    In partic., of speech, to utter, pronounce, express, declare:

    verbum de verbo expressum extulit,

    Ter. Ad. prol. 11:

    ut verba inter se ra tione conjuncta sententiam efferant,

    Varr. L. L. 8, § 1 Müll.:

    si graves sententiae inconditis verbis efferuntur,

    Cic. Or. 44, 150; cf. Quint. 9, 4, 13:

    quae incisim aut membratim efferuntur, ea, etc.,

    Cic. Or. 67; cf. Quint. 9, 4, 33; 8, 3, 40; 10, 2, 17: pleraque utroque modo efferuntur, luxuriatur, luxuriat, etc., id. 9, 3, 7; cf. id. 1, 5, 16; 64; 2, 14, 2.—
    B.
    In the pass., qs. to be carried out of one's self by passions, feelings, etc.; to be carried away, transported, hurried away: usque adeo studio atque odio illius efferor ira, Lucil. ap. Cic. Tusc. 4, 21 fin.; so,

    studio,

    Cic. de Sen. 23, 83; id. Att. 1, 8, 2; id. N. D. 1, 20 fin.; Caes. B. C. 1, 45, 2; cf.

    cupiditate,

    Cic. Div. 1, 24, 49:

    vi naturae atque ingenii,

    id. Mur. 31, 65:

    laetitia,

    id. Deiot. 9, 26 (cf. act.:

    comitia ista praeclara, quae me laetitia extulerunt,

    id. Fam. 2, 10):

    incredibili gaudio,

    id. Fam. 10, 12, 2; cf. id. Rep. 3, 30; Suet. Caes. 22:

    voluptate canendi ac saltandi,

    id. Calig. 54:

    popularitate,

    id. Ner. 53.—
    C.
    (Acc. to I. B. 3.) To raise, elevate, exalt:

    pretia alicujus rei,

    Varr. R. R. 3, 6 fin.:

    quorum animi altius se extulerunt,

    Cic. Rep. 3, 3:

    aliquem ad summum imperium per omnes honorum gradus,

    id. Cat. 1, 11, 28; cf.:

    aliquem supra leges,

    Tac. A. 2, 34; and:

    aliquem geminatis consulatibus,

    id. ib. 1, 3; cf. also id. ib. 4, 40:

    aliquem pecunia aut honore,

    Sall. J. 49, 4:

    patriam demersam extuli,

    Cic. Sull. 31, 87; cf. Nep. Dion. 6; Cic. Prov. Cons. 14, 34:

    aliquem maximis laudibus,

    id. Off. 2, 10, 36; cf. Caes. B. C. 3, 87:

    aliquem summis laudibus ad caelum,

    Cic. Fam. 9, 14; cf. Nep. Dion. 7 fin.:

    aliquid maximis laudibus,

    Cic. Lael. 7, 24:

    aliquem laudibus,

    Tac. A. 3, 72:

    aliquem verbis,

    Cic. de Or. 3, 14, 52:

    aliquid versibus,

    id. Rep. 1, 14;

    and simply aliquid,

    id. Verr. 2, 4, 56; Tac. A. 2, 63:

    aliquem in summum odium,

    id. H. 4, 42; cf.:

    rem in summam invidiam,

    Quint. 8, 4, 19.—
    2.
    In partic., with se, to raise, elevate one's self; to rise, advance (cf.:

    appareo, eluceo, exsisto): cum (virtus) se extulit et ostendit suum lumen,

    Cic. Lael. 27; cf.

    so with a figure borrowed from the heavenly bodies: qua in urbe (Athenis) primum se orator extulit,

    id. Brut. 7, 26:

    volo se efferat in adolescente fecunditas,

    id. de Or. 2, 21.—
    b.
    In a bad sense, with se, or in the [p. 629] pass., to lift up one's self, to carry one's self high; to be puffed up, haughty, proud on account of any thing (the figure being borrowed from a prancing horse; cf. Liv. 30, 20; and Quint. 10, 3, 10):

    nec cohibendo efferentem se fortunam, quanto altius elatus erat, eo foedius corruit (Atilius),

    Liv. 30, 30:

    quod aut cupias ardenter aut adeptus ecferas te insolenter,

    Cic. Tusc. 4, 17, 39:

    qui enim victoria se ecferunt, quasi victos nos intuentur,

    id. Fam. 9, 2, 2; cf.:

    se altius et incivilius,

    Flor. 1, 26, 8:

    sese audacia, scelere atque superbia,

    Sall. J. 14, 11:

    hic me magnifice effero,

    Ter. Heaut. 4, 3, 31:

    (fortunati) efferuntur fere fastidio et contumacia,

    Cic. Lael. 15, 54:

    se efferre in potestate,

    to be insolent in office, id. de Or. 2, 84, 342.—Esp. freq. in the part. perf.:

    stulta ac barbara arrogantia elati,

    Caes. B. C. 3, 59, 3:

    recenti victoria,

    id. B. G. 5, 47, 4:

    spe celeris victoriae,

    id. ib. 7, 47, 3:

    gloria,

    id. B. C. 3, 79, 6:

    elatus et inflatus his rebus,

    Cic. Agr. 2, 35, 97:

    secunda fortuna magnisque opibus,

    Nep. Alcib. 7, 3; id. Milt. 7, 2:

    elatus ad vanam fiduciam,

    Curt. 3, 19, 10;

    but also: ad justam fiduciam,

    Liv. 27, 8, 7 et saep.—In the act. (rare, and with a fig. perh. borrowed from the wind): is demum vir erit, cujus animum nec prospera (fortuna) flatu suo efferet ( elates, inflates), nec adversa infringet, Liv. 45, 8 fin.
    D.
    Ante-class. and very rare, to carry out to the end, to support, endure: laborem, Att. ap. Cic. Sest. 48; cf.: malum patiendo, to get rid of, do away with, Cic. Poët. Tusc. 4, 29, 63 (but not in Lucr. 1, 141, where the better reading is sufferre).—Hence, ēlā-tus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 3. and II. C. 2.), exalted, lofty, high (rare; cf.: superbus, insolens, arrogans, etc.).
    A.
    Lit.:

    modo in elatiora modo in depressiora clivi,

    Col. 2, 4, 10:

    elatissimae lucernae,

    Tert. Apol. 53.—
    B.
    Trop.:

    animus magnus elatusque,

    Cic. Off. 1, 18, 61; id. Tusc. 1, 40, 96:

    verba,

    high-sounding, id. Or. 36, 124;

    hoc casu elatior Julianus,

    Amm. 21, 4, 7; Vulg. Rom. 1, 30:

    insula opibus,

    Nep. Milt. 7, 2. — Adv.: ēlāte, loftily, proudly:

    elate et ample loqui, opp. humiliter demisseque sentire,

    Cic. Tusc. 5, 9:

    dicere (opp. summisse),

    id. Opt. Gen. 4, 10.— Comp.:

    se gerere,

    Nep. Paus. 2, 3:

    elatius et arrogantius praefatur,

    Gell. 9, 15, 4.
    2.
    ef-fĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [ex-ferus], to make wild, savage, fierce (class.; most freq. since the Aug. per.).
    I.
    Physically:

    terram immanitate beluarum efferari,

    Cic. N. D. 2, 39, 99:

    speciem oris,

    Liv. 2, 23; cf.

    vultum,

    Suet. Calig. 50:

    efferantia sese ulcera,

    becoming aggravated, malignant, Plin. 26, 14, 87, § 146.— Poet.:

    Mars efferat aurum,

    i. e. works up into weapons, Stat. Achill. 1, 425; cf.:

    homo qui magnae artis subtilitate tantum efferavit argentum,

    i. e. wrought into the figures of beasts, App. M. 5, p. 159, 14.—
    II.
    Mentally:

    gentes sic immanitate efferatae,

    Cic. N. D. 1, 23; cf. id. Tusc. 4, 14, 32:

    militem dux ipse efferavit,

    Liv. 23, 5; cf. id. 2, 29:

    animos,

    id. 1, 19; 25, 26:

    ingenia,

    Curt. 8, 2; 9, 19:

    efferavit ea caedes Thebanos omnes ad exsecrabile odium Romanorum,

    exasperated, Liv. 33, 29; cf. Vulg. Dan. 8, 7.—Hence, effĕrātus, a, um, P. a., wild, savage, fierce:

    sunt enim multa ecferata et immania, quaedam autem humanitatis quoque habent primam speciem,

    Cic. Tusc. 4, 14, 32:

    vultus,

    Petr. 82, 1:

    animi,

    Vulg. 2 Macc. 5, 11.— Comp.:

    mores ritusque,

    Liv. 34, 24.— Sup.:

    effectus,

    Sen. Ep. 121, 4:

    canes in homines,

    Jul. Val. Rer. Gest. Alex. M. 3, 18.— Adv.: effĕrāte, fiercely:

    saevire,

    Lact. 5, 20, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > effero

  • 20 explico

    ex-plĭco, āvi and ŭi (the latter first in Verg. G. 2, 280; afterwards freq.; Hor. C. 3, 29, 16; 4, 9, 44; id. S. 2, 2, 125; Liv. 7, 23, 6 et saep.; cf. Gell. 1, 7, 20), ātum or ĭtum (Cic. uses mostly atum, Caes. atum and itum; cf.

    explicaturos,

    Caes. B. C. 1, 78, 4;

    with explicitis,

    id. ib. 3, 75, 2;

    and, explicitius,

    id. ib. 1, 78, 2; upon these forms v. Neue, Formenl. 2, pp. 479 sq., 550 sq.), 1, v. a., to unfold, uncoil, unroll, unfurl, spread out, loosen, undo (class.; esp. freq. in the trop. sense; syn.: expedio, extrico, enodo, enucleo; explano, expono, interpretor).
    I.
    Lit.:

    velum,

    Plaut. Mil. 4, 8, 7:

    non explicata veste neque proposito argento, etc.,

    spread out, Cic. de Or. 1, 35, 161:

    volumen,

    to open, id. Rosc. Am. 35, 101:

    suas pennas (ales),

    Ov. Am. 2, 6, 55:

    plenas plagas,

    Mart. 1, 56, 8:

    perturbatum et confusum agmen,

    to put in order, Hirt. B. G. 8, 14, 2:

    capillum pectine,

    Varr. L. L. 5, § 129 Müll.:

    fusos,

    to unwind, Mart. 4, 54, 10:

    frontem sollicitam,

    to free from wrinkles, to smooth, Hor. C. 3, 29, 16;

    for which: explicare seria contractae frontis,

    id. S. 2, 2, 125; cf.

    mare,

    i. e. to calm, Sen. Herc. Oet. 455:

    si ex his te laqueis exueris ac te aliqua via ac ratione explicaris,

    hast extricated, freed thyself, Cic. Verr. 2, 5, 58, § 151:

    se (ex funibus ancorarum),

    Dig. 9, 2, 29:

    inimicae et oves, difficile se (apibus) e lanis earum explicantibus,

    Plin. 11, 18, 19, § 62:

    se explicat angustum,

    Juv. 12, 55.—
    B.
    Transf., to spread out, stretch out, extend, deploy, display:

    aciem,

    Liv. 7, 23, 6; 40, 4, 4; 40, 5, 26 al.; cf.

    ordinem,

    id. 2, 46, 3:

    agmen,

    id. 10, 20, 3:

    cohortes (longa legio),

    Verg. G. 2, 280:

    se turmatim (equites),

    Caes. B. C. 3, 93, 3; cf.

    mid.: priusquam plane legiones explicari et consistere possent,

    id. ib. 2, 26, 4; and:

    ut ordo omnium navium explicari posset,

    Liv. 37, 23, 10:

    per obstantis catervas Explicuit sua victor arma,

    Hor. C. 4, 9, 44:

    atria, congestos satis explicatura clientes,

    Stat. Th. 1, 146:

    ut forum laxaremus et usque ad atrium Libertatis explicaremus,

    extend, Cic. Att. 4, 16, 14; cf.:

    unde pons in oppidum pertinens explicatur,

    Sall. H. 3, 20:

    orbes (serpens),

    Ov. M. 15, 720:

    frondes omnes (pampinus),

    Verg. G. 2, 335:

    se (montes),

    Plin. 5, 29, 31, § 118:

    arida ligna in flammas (ignis),

    Lucr. 2, 882:

    convivium,

    i. e. to set out richly, to furnish, Mart. 1, 100, 13:

    explicavi meam rem post illa lucro,

    i. e. amplified, enlarged, Plaut. Poen. 3, 5, 5.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen. (very seldom):

    explica atque excute intelligentiam tuam, ut videas quae sit, etc.,

    display, Cic. Off. 3, 20, 81: Siciliam multis undique cinctam periculis explicavit, has set at large, set free (qs. released from toils, snares), id. de Imp. Pomp. 11, 30; cf.:

    quemadmodum se explicent dicendo,

    id. Fl. 4, 10: da operam, ut te explices, huc quam primum venias, Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, D. 2.—
    B.
    In partic.
    1.
    To disentangle, set in order, arrange, regulate, settle, adjust any thing complicated or difficult:

    pulcre ego hanc explicatam tibi rem dabo,

    Plaut. Ps. 4, 1, 20:

    peto a te, ut ejus negotia explices et expedias,

    Cic. Fam. 13, 26, 2:

    negotia,

    id. Att. 5, 12, 3; cf. id. ib. 16, 3, 5:

    belli rationem,

    id. Prov. Cons. 14, 35; cf.:

    rationem salutis,

    id. Fam. 6, 1, 2:

    rem frumentariam,

    Hirt. B. G. 8, 4 fin.: si Faberius nobis nomen illud explicat, noli quaerere, quanti, settles, i. e. pays that item, Cic. Att. 13, 29, 2:

    Faberianum,

    id. ib. § 3; cf.:

    si qui debitores, quia non possint explicare pecuniam, differant solutionem,

    Dig. 42, 1, 31:

    consilium,

    Caes. B. C. 1, 78, 4; cf.:

    his explicitis rebus,

    id. ib. 3, 75, 2: subvenire tempestati quavis ratione sapientis est;

    eoque magis, si plus adipiscare re explicatā boni, quam addubitatā mali,

    Cic. Off. 1, 24, 83:

    ea, quae per defunctum inchoata sunt, per heredem explicari debent,

    Dig. 27, 7, 1:

    transii ad elegos: hos quoque feliciter explicui,

    Plin. Ep. 7, 4, 7 (cf. under
    ):

    iter commode explicui, excepto quod, etc.

    ,

    Plin. Ep. 8, 1, 1:

    fugam,

    Phaedr. 4, 7, 15:

    nihilo plus explicet ac si Insanire paret, etc.,

    will make no more out of it, Hor. S. 2, 3, 270.—
    2.
    Of speech, to develop, unfold, set forth, exhibit, treat, state: vitam alterius totam explicare, Civ. Div. in Caecil. 8, 27:

    perfice, ut Crassus haec, quae coartavit et peranguste refersit in oratione sua, dilatet nobis atque explicet,

    id. de Or. 1, 35, 163:

    explicando excutiendoque verbo,

    id. Part. Or. 36, 124:

    aliquid expedite,

    id. Brut. 67, 237:

    aliquid apertissime planissimeque,

    id. Verr. 2, 2, 64, § 156:

    aliquid definitione,

    id. Fin. 3, 10, 33:

    funera fando,

    Verg. A. 2, 362:

    philosophiam,

    Cic. Div. 2, 2, 6; cf.:

    philosophiam diligentissime Graecis litteris,

    id. Ac. 1, 2, 4:

    summorum oratorum Graecas orationes,

    id. de Or. 1, 34, 155:

    geometricum quiddam aut physicum aut dialecticum (corresp. to expedire),

    id. Div. 2, 59, 122:

    non de aegritudine solum, sed de omni animi perturbatione explicabo,

    id. Tusc. 3, 6, 13:

    de scorpionibus et catapultis,

    Vitr. 10, 22:

    ut explicemus, quae sint materiae, etc.,

    Quint. 10, 5, 1.— Pass. impers.:

    quae vero auxilia sunt capitis, eo loco explicitum est,

    Cels. 4, 2.—Hence,
    1.
    explĭcātus, a, um, P. a.
    A.
    Lit., spread out:

    Capua planissimo in loco explicata,

    Cic. Agr. 2, 35, 96:

    vallis,

    Pall. Aug. 11, 2.—
    B.
    Trop.
    1.
    Well ordered, regular:

    in causa facili atque explicata,

    Cic. Planc. 2, 5.—
    2.
    Plain, clear:

    nisi explicata solutione non sum discessurus,

    Cic. Att. 15, 20, 4.— Comp.:

    litterae tuae, quibus nihil potest esse explicatius, nihil perfectius,

    Cic. Att. 9, 7, 2.— Sup.:

    explicatissima responsa,

    Aug. Ep. 34 fin.
    3.
    Assured, certain:

    nec habet explicatam aut exploratam rationem salutis suae,

    Cic. Fam. 6, 1, 2.—
    * Adv.: explĭ-cāte, plainly, clearly:

    qui distincte, qui explicate, qui abundanter et rebus et verbis dicunt,

    Cic. de Or. 3, 14, 53.— Comp.:

    explicatius,

    August. Civ. D. 19, 4.—
    2.
    explĭ-cĭtus, a, um, P. a. (acc. to II. B. 1.), lit., disentangled, i. e. free from obstacles, easy:

    in his erat angustiis res: sed ex propositis consiliis duobus explicitius videbatur, Ilerdam reverti,

    Caes. B. C. 1, 78, 2.
    explĭcit, in late Lat., at the end of a book, is prob. an abbreviation of explicitus (est liber), the book is ended (acc. to signif. II. B. 1.); cf.:

    explicitum nobis usque ad sua cornua librum refers,

    Mart. 11, 107, 1: solemus completis opusculis ad distinctionem rei alterius sequentis medium interponere Explicit aut Feliciter aut aliquid istius modi, Hier. Ep. 28, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > explico

См. также в других словарях:

  • set forth something — set forth (something) to explain or state something officially. Our views were set forth by our attorney in her March 13th letter. The board set forth the conditions for her release. Selina based her argument on the rights set forth in the First… …   New idioms dictionary

  • set forth — (something) to explain or state something officially. Our views were set forth by our attorney in her March 13th letter. The board set forth the conditions for her release. Selina based her argument on the rights set forth in the First Amendment… …   New idioms dictionary

  • set forth — I verb allege, argue, articulate, assert, characterize, cite, commence, communicate, contend, convey, declare, delineate, demonstrate, depict, describe, detail, develop, disclose, display, divulge, enunciate, evince, expound, express, illustrate …   Law dictionary

  • set forth — ► set forth 1) begin a journey or trip. 2) state or describe in writing or speech. Main Entry: ↑set …   English terms dictionary

  • set forth evidence — index bare Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • set forth in a will — index testamentary Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • set forth in words — index express Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • set forth the character of — index characterize Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • set forth the meaning — index interpret Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • set forth — verb 1. state (Freq. 15) set forth one s reasons • Syn: ↑expound, ↑exposit • Derivationally related forms: ↑exposition (for: ↑exposit) …   Useful english dictionary

  • set forth — phrasal verb Word forms set forth : present tense I/you/we/they set forth he/she/it sets forth present participle setting forth past tense set forth past participle set forth 1) [intransitive] literary to start a journey, especially one that is… …   English dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»